Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
Πέρασαν 66 χρόνια από το Δεκέμβρη του 1944,τα γεγονότα του οποίου σημάδεψαν την ιστορία
του λαϊκοεπαναστατικού κινήματος της Ελλάδας.Την Κυριακή στις 3 του Δεκέμβρη ένα παλλαϊκό
συλλαλητήριο του λαού της Αθήνας και τουΠειραιά στην πλατεία Συντάγματος χτυπήθηκε
με τα όπλα από τον τότε αστικό πολιτικό κόσμοκαι τους Αγγλους ιμπεριαλιστές συμμάχους του.
Την ίδια μέρα, ο «Ριζοσπάστης» στην πρώτησελίδα του είχε το σύνθημα: «Ολοι σήμερα στις
11 στο συλλαλητήριο του ΕΑΜ στο Σύνταγμα -Κάτω η κυβέρνηση του εμφυλίου πολέμου».
Ενώ στη δεύτερη σελίδα του είχε τίτλο: «Οπαγκόσμιος Τύπος διαπιστώνει: Αποθρασυμένη η
αντίδραση θέλει να επιβάλει με τη βία τηνεξουσία της».
Αθήνα 1944: Βρετανική περίπολοςπροσπερνάει πτώματακρατουμένων, που είχαν προσπαθήσει
να δραπετεύσουν από τις φυλακές Αβέρωφ .
Ετσι, λοιπόν, στις 3 του Δεκέμβρη του 1944, οι
αστικές πολιτικές δυνάμεις, χρησιμοποιώνταςτον ίδιο ένοπλο μηχανισμό (Αστυνομία, Τάγματα
Ασφαλείας κλπ.), που στήριξε τη γερμανική κατοχή, άλλα δικά της ένοπλα τμήματα, όπως η
Ορεινή Ταξιαρχία και ο Ιερός Λόχος, αλλά και ένοπλα τμήματα των Αγγλων, τους οποίους
είχαν καλέσει ακριβώς γιατί χωρίς αυτούς δεν μπορούσαν να επιβάλουν την κυριαρχία τους
στο λαό, επιδίωξαν να τσακίσουν το οργανωμένο λαϊκοαπελευθερωτικό κίνημα και την
εμπροσθοφυλακή του, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, αλλά και τον ΕΛΑΣ.
Ο ηρωικός Δεκέμβρης του λαού γίνεται αντικείμενο αντικομμουνιστικής προπαγάνδας
διαστρέβλωσης και αμαύρωσης της Ιστορίας του λαού μας από όψιμους δημοσιολόγους,
καθηγητές δήθεν ιστορικούς, που την επιστήμη τους την ατιμάζουν ερμηνεύοντας τα γεγονότα
από τη σκοπιά του κεφαλαίου και του αστικού πολιτικού κόσμου, που επίσης ατίμασε το λαό,
παραδίδοντάς τον στους Γερμανούς κατακτητές στα 1941, και υπηρετώντας τους κατακτητές με
κάθε τρόπο, ακόμη και σφάζοντας, δολοφονώντας, ή στέλνοντας στο εκτελεστικό απόσπασμα
λαϊκές δυνάμεις που αντιστέκονταν. Τα αστικά επιτελεία νομίζουν πως έτσι θα ξεκάνουν από τη
λαϊκή μνήμη μια λαμπρή στιγμή ανυπόταχτης απόφασης του λαού. Είναι γελασμένοι. Ο,τι και αν
πασχίζουν η ίδια η ιστορία είναι ενάντιά τους. Γιατί είναι οι λαοί που από την ιστορία τους
διδάσκονται πως μπροστά στην υποταγή τους μονόδρομος είναι η πάλη με όλα τα μέσα ενάντια
στους κυρίαρχους. Αυτό φοβούνται οι αστοί γι' αυτό επιστρατεύουν τους διάφορους σε
διατεταγμένη υπηρεσία, αντιστόρητους. `Η να το πούμε πιο σωστά. Την πραγματική Iστορία τη
γράφουν οι λαοί με τη δράση τους. Και οι αστοί φοβούνται τους λαούς γι' αυτό πασχίζουν με
τους δικούς τους επιστήμονες, διαστρεβλώνοντας την Ιστορία, ιδιαίτερα μετά την
αντεπανάσταση, να τους κρατούν υποταγμένους. Αλλά θα 'ρθει η ώρα να το πληρώσουν. Ηδη το
σύστημά τους είναι ιστορικά ξεπερασμένο. Ο «νεκροθάφτης» τους που οι ίδιοι δημιούργησαν θα
τους στείλει αργά ή γρήγορα εκεί που ανήκουν. Στο παρελθόν της Ιστορίας της ανθρωπότητας.
Ο Δεκέμβρης του '44 αποτελεί μια από τις μεγάλες ηρωικές
στιγμές του λαϊκού κινήματος. Η μνήμη, η πείρα που αποκτάμε
είναι μια υπόσχεση για τη νίκη και σήμερα. Το έγραψε και ο
κομμουνιστής ποιητής Γιάννης Ρίτσος σε ένα ποίημά του:
«Θα την φτιάξουμε πάλι την Αθήνα μας, έλα λοιπόν μην κάνεις
έτσι.3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 3/17
ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ - ΑΘΗΝΑ 1944
Θα την πάρουμε. Θα χτίσουμε τη σοσιαλιστική Αθήνα.
Σκούπισε τα μάτια σου και κείνα τα γράμματα θα τα γράψουμε.
Ναι τ' ορκιζόμαστε, μπάρμπα Στάθη
Κόκκινα, κατακόκκινα, ναι, στη βρυσούλα σου και σ' όλες τις
μάντρες, σ' όλους τους τοίχους, σ' όλο τον ουρανό ΚΚΕ, ΚΚΕ.
Σκούπισε τα μάτια σου.
ΚΚΕ.
Τ' ορκιζόμαστε».
Το Δεκέμβρη του '44, ο λαός της Αθήνας αντιμετώπισε σε άνισο αγώνα την ενωμένη δύναμη
των εγγλέζικων στρατευμάτων και των ντόπιων στρατιωτικών και ένοπλων αστικών δυνάμεων,
τάγματα ασφαλείας, ορεινή ταξιαρχία, χίτες, αστυνομία και άλλες ομάδες συνεργατών των
Γερμανών που εξόπλισαν οι αστικές δυνάμεις και οι Εγγλέζοι. Και τότε ο λαός, ανάμεσα στις
αλυσίδες και στα όπλα, διάλεξε τα όπλα. Γι' αυτό όσα και αν γραφτούν εναντίον του Δεκέμβρη,
θα μείνει ζωντανό το πύρινο σύνθημα του πανό που κρατούν οι μαυροφορεμένες κοπέλες της
ιστορικής φωτογραφίας: «Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει
ή τις αλυσίδες ή τα όπλα».
Τα γεγονότα και πώς εξελίχθηκαν
Στις 12 του Οκτώβρη 1944 απελευθερώθηκε η Αθήνα από το γερμανικό ιμπεριαλιστικό ζυγό. Είχε
προϋπάρξει βεβαίως συμφωνία Αγγλων - Γερμανών με την ήττα και την υποχώρηση των
τελευταίων να μη χτυπηθούν οι δυνάμεις τους. Προσέβλεπαν στο να αποτελέσουν ένα επιπλέον
εμπόδιο κατά την υποχώρησή τους στην προέλαση του Κόκκινου Στρατού που απελευθέρωνε τα
Βαλκάνια και την Ευρώπη, αλλά τους χρειαζόταν, όπως αποδείχτηκε μετά το 1945, ως εφεδρεία
για τη διαμόρφωση της παγκόσμιας μεταπολεμικής εξέλιξης.3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 4/17
Αθήνα 4 Δεκέμβρη 1944. Χιλιάδες λαού στην κηδεία
των θυμάτων της προηγούμενης μέρας.
Ανάμεσά τους τα μαυροφορεμένα κορίτσια
κρατώντας το πανό που έγραφε:
«Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά
στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει
ή τις αλυσίδες ή τα όπλα - ΕΑΜ»
Στις 30 του Οκτώβρη, ο ΕΛΑΣ
απελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη, ενώ στις
3 του Νοέμβρη 1944, τα τελευταία
χιτλερικά τμήματα εγκατέλειψαν οριστικά
την Ελλάδα.
Στις 18 του Οκτώβρη είχε φτάσει στην Αθήνα η κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας»
(συμμετείχαν ως υπουργοί και στελέχητου ΚΚΕ και του ΕΑΜ), συνοδευόμενη από
τον Βρετανό στρατηγό Σκόμπι. Ο πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, στο λόγο
που εκφώνησε κατά την άφιξή του μίλησεγια «λαοκρατία», ενώ ο ίδιος είχε ζητήσει
επίμονα από τον Τσόρτσιλ να «αποστείλει επιβλητικές δυνάμεις» στην Ελλάδα «διότι
τα πολιτικά μέσα διά την αντιμετώπισιν της κρισίμου καταστάσεως δεν ήσαν πλέον επαρκή».
Η κρίσιμη ώρα έφτανε, για να ξεκαθαρίσει το ανοιχτό, άλυτο ζήτημα, που όμως ήταν
το κυρίαρχο μετά την απελευθέρωση. Το ζήτημα της εξουσίας. Ποια τάξη θακυριαρχούσε; Οι κεφαλαιοκράτες, ή η εργατική τάξη με τους συμμάχους της, ο λαός, που απελευθέρωσε την Ελλάδα από την ξένη ιμπεριαλιστική κατοχή; Θα άφηναν το λαό να ανοίξει το δρόμο για τη λαοκρατούμενη
Ελλάδα, να γίνει αφέντης στον τόπο του, οικοδομώντας τη δική του κοινωνία ή θα τσάκιζαν με
κάθε μορφή και με την ένοπλη βία το κίνημά του;Ο συσχετισμός των δυνάμεων έως την απελευθέρωση ήταν υπέρ του λαού και σε βάρος της άρχουσας τάξης. Το ΕΑΜ συσπείρωνε τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού που αγωνιζόταν κατά της Κατοχής, αλλά και προσβλέποντας σε καλύτερες μέρες μετά την απελευθέρωση. Οι απλοί άνθρωποι του μόχθου δεν έδιναν τη ζωή τους για την απελευθέρωση από το γερμανικό ιμπεριαλιστικό ζυγό, για να επανέλθει ο τόπος σε χρόνια σαν της 4ης Αυγούστου (1936 - 1941, δικτατορία Μεταξά), ούτε και στα χρόνια πριν απ' αυτή, που ο λαός γνώρισε απίστευτες στερήσεις, περιπέτειες, εξαθλίωση. Αλλά και η αστική τάξη δεν ήτανδιατεθειμένη να εγκαταλείψει την εξουσία και τα συμφέροντά της.
Κυριακή, 3 Δεκέμβρη. Οι πρώτες ομάδες διαδηλωτών ξεκινούν για το συλλαλητήριο,με κατεύθυνση την πλατεία Συντάγματος
Η αναπόφευκτη σύγκρουση
Πριν ακόμη την απελευθέρωση και έχοντας επίγνωση των συνθηκών που δημιουργούνται παγκόσμια, ιδιαίτερα μετά τη νίκη των Σοβιετικών στο Στάλινγκραντ, που ήταν η αρχή του τέλους του πολέμου, αυτό που απασχολούσε την άρχουσα τάξη της Ελλάδας ήταν το μεταπελευθερωτικό καθεστώς. Γιατί την απασχολούσε; Μα γιατί στην Ελλάδα άρχισε να οργανώνεταιμια νέα λαϊκή εξουσία. Το έπος του ΕΑΜ δεν ήταν μόνο η εθνική απελευθέρωση,αλλά και η δημιουργία φύτρων της λαϊκήςεξουσίας στην Ελλάδα. Που μπορεί βεβαίως να μην αγκάλιαζε τα τότε αστικά κέντρα, αλλά στην υπόλοιπη Ελλάδα είχε ήδη τη δική της δράση με τα όργανα λαϊκής αυτοδιοίκησης, τα λαϊκά δικαστήρια, αλλά και την κυβέρνηση, την ΠΕΕΑ. Είχε ακόμη το δικό της λαϊκό στρατό, τον ΕΛΑΣ, και την πλειοψηφία
του ελληνικού λαού συσπειρωμένη στοΕΑΜ.
Ουσιαστικά, σε όλη την πορεία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και ανεξάρτητα από το
γεγονός ότι δε βρισκόταν σε πρωτεύουσα θέση των εξελίξεων, αντικειμενικά κρινόταν το «ποιος
- ποιον», στο ζήτημα της εξουσίας. Και απασχολούσε το ίδιο την άρχουσα τάξη και τα πολιτικά
της κόμματα, αλλά και την εργατική τάξη και τους συμμάχους της και τα συνασπισμένα στο ΕΑΜ
κόμματά τους, όπως και τον ίδιο το συνασπισμό του ΕΑΜ. Αλλωστε, η ταξική πάλη στις ταξικές
κοινωνίες ποτέ δε σταματά. Η εργατική τάξη της Ελλάδας, όλος ο λαός της δεν είχε μόνο να
αντιμετωπίσει τον ξένο ιμπεριαλιστή κατακτητή. Μα είχε αντίπαλο και το καθεστώς της ντόπιας
πλουτοκρατίας, αλλά και τις δυνάμεις της, που σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής βρίσκονταν στη
Μέση Ανατολή. Η πάλη ανάμεσα στην άρχουσα τάξη της Ελλάδας, από τη μια πλευρά, και στην
εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα, από την άλλη, διεξαγόταν ασίγαστα, αφού το ΚΚΕ,
το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ είχαν να αντιμετωπίσουν και την ντόπια ένοπλη αντίδραση με τις δικές της
οργανώσεις, από τη «Χ» του Γρίβα, την ΠΑΟ, τη ΜΑΥ, ως τα διαβόητα Τάγματα Ασφαλείας και
άλλες που στήριζαν το ντόπιο κατοχικό καθεστώς. Οπως επίσης και τον ΕΔΕΣ του Ναπ. Ζέρβα,
που ήταν το αντίβαρο των αστικών δυνάμεων στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ και, ουσιαστικά, δρούσε
ενάντιά τους με τη συνδρομή και των Αγγλων.
Τρίτη, 5 Δεκέμβρη. Τα πρώτα οδοφράγματα στήνονται στις γειτονιές της Αθήνας.Με την έλευση της κυβέρνησης Γ.Παπανδρέου στην Ελλάδα, ο αστικός πολιτικός κόσμος, η άρχουσα τάξη και οι
Αγγλοι ζητούσαν επίμονα τη διάλυση του ΕΛΑΣ και της Λαϊκής Πολιτοφυλακής και επέμειναν στη διατήρηση των ένοπλων σωμάτων της άρχουσας τάξης.
Την 1η του Δεκέμβρη, ο Σκόμπι κοινοποίησε στον ΕΛΑΣ προκήρυξη, που καθόριζε ημερομηνία έναρξης της αποστράτευσης των ανταρτικών δυνάμεων την 10η του Δεκέμβρη.Ταυτόχρονα, ο Γ. Παπανδρέου συγκαλούσε την κυβέρνηση, χωρίς τους υπουργούς του ΕΑΜ, κι αποφάσιζε την
άμεση διάλυση της Λαϊκής Πολιτοφυλακής σε πολλές περιφέρειες της χώρας. Την ίδια μέρα, παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση οι υπουργοί του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.
Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, το ΕΑΜ και το ΚΚΕ κάλεσαν το λαό της Αθήνας και του Πειραιά
σε συλλαλητήριο στις 3 του Δεκέμβρη. Πλατεία Συντάγματος. Χιλιάδες λαού συμμετείχαν σε μια
τεράστια ειρηνική πορεία, προκειμένου να παρεμποδίσουν τα σχέδια της ελληνικής πλουτοκρατίας
που στηριζόταν στους Αγγλους ιμπεριαλιστές.
Η ειρηνική διαδήλωση χτυπήθηκε με τα όπλα. 30 νεκροί και πάνω από 100 τραυματίες ήταν ο
αιματηρός απολογισμός της εγκληματικής αυτής ενέργειας της αντίδρασης.
Στις 4 του Δεκέμβρη, η αδούλωτη Αθήνα και ο αδάμαστος Πειραιάς σηκώθηκαν στο πόδι, για να
συνοδέψουν στην τελευταία τους κατοικία τα θύματα της μονόπλευρης, από τη μεριά της
άρχουσας τάξης, ένοπλης βίας και να απαιτήσουν την άμεση παραίτηση της ματοβαμμένης
κυβέρνησης. Χαρακτηριστικό αυτής της διαδήλωσης ένα πανό που έγραφε: «Οταν ο λαός
βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει τις αλυσίδες ή τα όπλα». Και αυτή η
πορεία χτυπήθηκε με όπλα.
Τα βρετανικά πολυβολεία εγκαταστάθηκαν στο Βράχο της Ακρόπολης
με τις ευλογίες της ντόπιας αστικής τάξης και των κομμάτων της
Τη νύχτα της 3ης προς την 4η Δεκέμβρη βρετανικά τεθωρακισμένα κύκλωσαν και αφόπλισαν
το 2ο Σύνταγμα της ΙΙης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ.Στη συνέχεια, η σύγκρουση επεκτάθηκε
και γενικεύτηκε.Οι αστοί και οι σύμμαχοί τους/Ετσι, ο λαός μας τηναπελευθέρωσή του από
τους Γερμανούςκατακτητές δεν πρόλαβε να τη χαρεί και να τη διατηρήσει για πολύ,
αφού ο αστικός κόσμος, στηριγμένος στα ένοπλα τμήματα του καθεστώτος που συνεργάστηκε
με τους Γερμανούς κατακτητές και στους Αγγλους ιμπεριαλιστές, χτύπησε με τα όπλα το λαϊκό
κίνημα, προκειμένου να επανεγκαθιδρύσει αστική εξουσία. Αλλωστε τα Τάγματα Ασφαλείας
οργανώθηκαν από την κυβέρνηση Ράλλη με τη συμβολή των Αγγλων.
Στην προκειμένη περίπτωση, εκτός από τη διαπλοκή του ελληνικού κεφαλαίου με το αγγλικό,
συνέπιπταν και τα συμφέροντά τους μεταπολεμικά, αφού ο αστικός κόσμος της Ελλάδας χωρίς
τους Αγγλους δε θα μπορούσε να επιβάλει τη δική του εξουσία, γιατί δεν είχε λαϊκό έρεισμα, οι
δε Αγγλοι έβλεπαν τη γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδας στη Μεσόγειο ως έδαφος χρήσιμο
για τα συμφέροντά τους στην περιοχή.
Ισως η στρατιωτική δράση των Αγγλων να μην ήταν χρειαζούμενη στους Ελληνες αστούς, αν
στον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο ηγούνταν η αστική τάξη, οπότε και θα θεωρούνταν
νικήτρια, άρα θα συνέχιζε να ήταν ο ηγέτης των μεταπελευθερωτικών κοινωνικοοικονομικών και
πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα.3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 8/17
Η πραγματικότητα όμως εξελίχθηκε εντελώς διαφορετικά. Σ' αυτόν τον πόλεμο ηγήθηκε η
εργατική τάξη με τους συμμάχους της. Και στη μεταπελευθερωτική πορεία της Ελλάδας αυτό το
γεγονός έβαζε τη σφραγίδα του. Αποδείχτηκε με τη μετέπειτα πορεία της Ελλάδας και τον
εμφύλιο πόλεμο, αφού δε φαινόταν διαφορετική λύση για το στέριωμα της εξουσίας του
κεφαλαίου, με δεδομένο ότι το λαϊκό κίνημα παρά την ήττα του στις μάχες του Δεκέμβρη και την
υποχώρησή του, το λάθος του αφοπλισμού του ΕΛΑΣ και γενικότερα τον απαράδεκτο
συμβιβασμό του με τη «Συμφωνία της Βάρκιζας», δεν είχε οριστικά ηττηθεί.
Ο Λίβανος
Είχαν όμως προηγηθεί και άλλα γεγονότα που επέδρασαν στις εξελίξεις και οδήγησαν στο
Δεκέμβρη.
Στις 5 Ιούλη 1943 αποφασίζεται η υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο εγγλέζικο στρατηγείο της Μ.
Ανατολής.
Στο διάστημα 17 έως 20 Μάη 1944 συνήλθε στη Βηρυτό σύσκεψη των ελληνικών πολιτικών
δυνάμεων και εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων, που έμεινε στην ιστορία ως «Συνέδριο του
Λιβάνου». Στο συνέδριο συμμετείχαν το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ, που είχε στα χέρια της πραγματική
εξουσία κι από την άλλη ήταν η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου που δεν είχε κανένα στήριγμα
στην Ελλάδα και το λαό της. Ηταν κυβέρνηση που είχε συγκροτηθεί στη Μέση Ανατολή, από τα
τμήματα της άρχουσας τάξης που είχαν μεταβεί στην περιοχή μετά την εισβολή των Γερμανών
στην Ελλάδα εγκαταλείποντας το λαό. Βεβαίως, συμμετείχαν και ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ, επίσης
χωρίς σημαντικό λαϊκό έρεισμα στην Ελλάδα.
Με τη διοργάνωση του Συνεδρίου, η άρχουσα τάξη της Ελλάδας και οι Αγγλοι επιχειρούσαν να
προλάβουν τις εξελίξεις στη χώρα, να φρενάρουν δηλαδή τη διαγραφόμενη πορεία προς μια
μεταπολεμική λαοκρατούμενη Ελλάδα.
Από την άλλη, το ΕΑΜικό κίνημα πήρε μέρος στο συνέδριο, γιατί όπως έλεγε η ηγεσία του ΕΑΜ
και η ΠΕΕΑ ευελπιστούσαν στην επίτευξη μιας ευρύτατης εθνικής ενότητας, την οποία
θεωρούσαν αναγκαία, για την πιο πλατιά συγκέντρωση δυνάμεων για το οριστικό διώξιμο του
κατακτητή από την Ελλάδα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αγγλοι θεωρούνταν σύμμαχοι στον
αντιχιτλερικό αγώνα και συμμετείχαν στον αντιχιτλερικό συνασπισμό. Βεβαίως, δεν έπαυαν να
είναι μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη. Αλλά αυτό φαίνεται να μπήκε σε δεύτερη μοίρα από το
ΕΑΜικό κίνημα. Το ίδιο και ο αστικός κόσμος, η φύση του και οι επιδιώξεις του.
Στο συνέδριο έγιναν φανερές οι επιδιώξεις της άρχουσας τάξης. Ο Γ. Παπανδρέου ανέφερε τα
εξής: «Κόλασις είναι σήμερον η κατάστασις της Πατρίδος μας... Σφάζουν οι Γερμανοί. Σφάζουν3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 9/17
τα Τάγματα Ασφαλείας. Σφάζουν και οι Αντάρται. Σφάζουν και καίουν... Η ευθύνη του ΕΑΜ είναι
ότι δεν απέβλεψε μόνον εις τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά ηθέλησε να προετοιμάση την
μεταπολεμικήν δυναμικήν του επικράτησιν... Με την τρομοκρατικήν αυτήν δράσιν του ΕΑΜ -
ΕΛΑΣ εδημιουργήθη δυστυχώς το ψυχολογικόν κλίμα, το οποίον επέτρεψεν εις τους Γερμανούς
να επιτύχουν εις το τρίτον έτος της δουλείας ό,τι δεν είχαν κατορθώσει κατά τα δύο πρώτα έτη
- την κατασκευήν των Ταγμάτων Ασφαλείας...». Ετσι εξίσωνε το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ με τους
κατακτητές και τους ταγματασφαλίτες.
Η λύση που πρότεινε ο Παπανδρέου, για να εκλείψουν όσα περιέγραφε και για να επιτευχθεί η
περιβόητη εθνική ενότητα, ήταν να διαλυθεί ο ΕΛΑΣ.
Στις 2 Σεπτέμβρη του 1944, έναν περίπου μήνα πριν την απελευθέρωση της Αθήνας, το ΕΑΜ
προσχώρησε στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» του Γ. Παπανδρέου. Πολιτικό πρόγραμμα της
κυβέρνησης αποτελεί το «Εθνικόν Συμβόλαιον του Λιβάνου», το οποίο άνοιγε το δρόμο για την
εγκατάσταση της εξουσίας της αστικής τάξης στην Ελλάδα. Η εξέλιξη αυτή ήταν μια απαράδεκτη
υποχώρηση του ΕΑΜ απέναντι στον αστικό κόσμο, που δεν είχε κάνει το παραμικρό για την
απελευθέρωση της χώρας, αλλά και απέναντι στην Αγγλία που κατάφερνε, για άλλη μια φορά,
να προωθήσει τα ιμπεριαλιστικά της σχέδια στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο.
Το ΚΚΕ αποδέχτηκε τη Συμφωνία του Λιβάνου, στη συνεδρίαση της ΚΕ του που έγινε στις 2-3
Αυγούστου του 1944, περιορίζοντας το όλο πρόβλημα στο ζήτημα της αντικατάστασης του Γ.
Παπανδρέου, αποδεχόμενο ουσιαστικά ανάλογη πρόταση του Αλ. Σβώλου, προέδρου της ΠΕΕΑ.
Ετσι, οι ηγεσίες του ΚΚΕ και του ΕΑΜ είχαν μπει στη δίνη μιας σειράς απαράδεκτων
υποχωρήσεων, απέναντι στην ντόπια ολιγαρχία και τους Αγγλους, που συνεχίστηκε με την
υπογραφή της Συμφωνίας της Καζέρτας στις 26 Σεπτέμβρη 1944.
Ο Γ. Παπανδρέου ομολογεί τους σκοπούς των αστών
Και ο Λίβανος και η Καζέρτα είναι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας που οδήγησε στο Δεκέμβρη. Το
ομολογεί αυτό ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου σε επιστολή του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η
Καθημερινή» στις 2 Μάρτη 1948. Παραθέτουμε ένα μεγάλο μέρος της επιστολής:
«Φίλε κ. Διευθυντά,
(...) Και ερχόμεθα εις τον ιδικόν μας Δεκέμβριον. Γράφετε: "Ο Υψιστος μάς έκαμε δώρον την
Επανάστασιν και τα Δεκεμβριανά. Διότι τι θα συνέβαινε αν δεν εγίνοντο; Διά να μη γίνουν
ήμεθα τότε εις κάθε υποχώρησιν έτοιμοι, θα εδίδαμεν εις τους Κομμουνιστάς και ένα και δύουπουργεία, ακόμα και πέντε. Σιγά σιγά θα τους παραδίδαμεν - για να μη γίνει Επανάστασις - και
την Διοίκησιν και τον Στόλον και τον Στρατόν. Θα τους τα εδίδαμεν όλα".
Η διαφωνία μου είναι απόλυτος. Οχι ότι δεν υπήρξε "δώρον του Υψίστου" ο Δεκέμβρης... Αλλά
ότι "θα τους τα εδίναμε όλα...". Διότι συνέβαινεν ακριβώς το αντίθετον: "Τους τα επαίρναμε
όλα...". Και διότι επεμείναμεν, απεφάσισαν την Στάσιν...
(...) Θα επικαλεστώ κείμενα:
"Την 26η Απριλίου 1944, όταν ανέλαβα την Κυβέρνησιν εις το Κάιρο, διεκήρυξα το σύνθημα: Μία
Πατρίς, μία Κυβέρνησις, εις Στρατός.
Εις το Συνέδριον του Λιβάνου την 17ην Μαΐου 1944, ομιλών ενώπιον και των εκπροσωπών του
ΚΚΕ. είπα: "Το κύριον επίμαχον θέμα είναι το στρατιωτικόν, το θέμα της υλικής δυνάμεως. Η
ώρα είναι ιστορική και οφείλομεν να ομιλήσωμεν ευκρινώς και απεριφράστως. Εάν το ΕAM έχει
εξοντώσεως των αντιπάλων του, και αύριον, μετά το πέρας του πολέμου, υπό το ψευδώνυμον
της Λαϊκής Δημοκρατίας, ως όργανον δυναμικής επικρατήσεως επί της πλειοψηφίας του
ελληνικού λαού, τότε βεβαίως δεν υπάρχει στάδιον συνεννοήσεως. Το καθήκον μας τότε είναι
να συνεγείρωμεν το έθνος και να επικαλεσθώμεν την επικουρίαν όλων των Μ. Συμμάχων μας
εις τον διπλούν αγώνα και κατά του εξωτερικού εισβολέως και κατά του εσωτερικού εχθρού.
Διότι ο Ελληνικός λαός δεν κάμνει επιλογήν τυράννων. Αρνείται την τυραννίαν...".
Εάν όμως το ΕAM έχει λάβει απόφασιν να εγκαταλείψη τους σκοπούς της δυναμικής
επικρατήσεως και να αρκεσθή εις τα πολιτικά μέσα της πειθούς και αν, κατά συνέπειαν, δέχεται
την κατάργησιν του ΕΛΑΣ καθώς και των άλλων ανταρτικών σωμάτων και την δημιουργίαν
Εθνικού Στρατού, ο οποίος θα ανήκει μόνον εις την Πατρίδα και θα υπάκουη εις τας διαταγάς της
Κυβερνήσεως, τότε η συμμετοχή και του ΕΑΜ εις την Εθνικήν μας Ενωσιν θα ημπορή να
θεωρήται γεγονός.
Την 6η Ιουλίου 1944 απήντησα από το ραδιόφωνον του Καΐρου προς την Επιτροπήν των
Βουνών, η οποία είχε ζητήσει επιπροσθέτως τα υπουργεία των Στρατιωτικών και των
Εσωτερικών. Και είπα: "Αποδοχή των νέων όρων σημαίνει κατ' ουσία: Στρατός ΕΑΜ. Ελεγχoν
της Αστυνομίας, της Χωροφυλακής, της Διοικήσεως και της Δικαιοσύνης από το ΕAM. Και
έμπνευσιν της Παιδείας μας από το ΕΑΜ. Τώρα, πλέον, ημπορεί να γίνει πλήρης εξήγησις.
Γνωρίζομεν τι μας ζητούν. Και απέναντι των αιτημάτων των λαμβάνωμεν επίσημον, υπεύθυνον
θέσιν: Αρνούμεθα. Μας ζητούν να παραδώσουμε την Ελλάδα. Αρνούμεθα!".
Την 21ην Αυγούστου 1944 συνηντήθην εις την Ρώμην με τον Βρετανόν Πρωθυπουργόν. Και3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 11/17
όταν μου έθεσε το ερώτημα, ποια είναι η πολιτική μου, απήντησα: "Εξοπλισμός του Κράτους.
Αφοπλισμός του ΕΑΜ".
(...) Και συνεπής προς την σταθεράν επαγγελίαν επηκολούθησε η εφαρμογή...
Η κυβέρνησις της Εθνικής Ενώσεως ανεσχηματίσθη εν Αθήναις την 23ην Οκτωβρίου. Και μετά
δέκα ημέρας, την 3ην Νοεμβρίου 1944, προέβην εις τας ακολούθους ανακοινώσεις:
"Μετά την συντελεσθείσαν πλήρην Απελευθέρωσιν της Ελλάδος λήγει και η Αντίστασις. Είναι
επομένως φυσικόν ότι επακολουθεί η αποστράτευσις των Ανταρτικών Ομάδων ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, η
οποία ωρίσθη διά την 10ην Δεκεμβρίου...".
(...) Οσοι θέλουν να κρίνουν δικαίως εκείνην την εποχήν, οφείλουν να αναπολήσουν την
κατάστασιν του Απριλίου 1944, όταν ανέλαβαν την Κυβέρνησιν.
Εις την Ανατολήν, αι ένοπλοι δυνάμεις μας είχον αποσυντεθεί από την Στάσιν. Και εις την
Ελλάδα το ΚΚΕ είχε καταστή παντοδύναμον και είχε συγκροτήσει και την Κυβέρνησιν των
Βουνών - την ΠΕΕΑ. Και η αγωνία, από την οποία αδιαλείπτως κατειχόμην ήτο: Πώς θα
κατελύετο; Δύο ήσαν τα στάδια διά να φθάσωμεν εις την Νίκην: Πρώτον, η έλευσις εις τας
Αθήνας! Και δεύτερον, ο αφοπλισμός του ΚΚΕ.
Διά να έλθωμεν εις τας Αθήνας - ως αντίπαλοι του ΚΚΕ - δεν διεθέταμεν, δυστυχώς, ούτε εις
το εσωτερικόν, ούτε εις το εξωτερικόν, ελληνικάς δυνάμεις, αριθμητικώς επαρκείς διά να
αντιμετωπίσουν τας μυριάδας του ΕΛΑΣ, τακτικού και εφεδρικού, καθώς και την ευρυτάτην
συνωμοτικήν οργάνωσιν του ΕAM. Αλλά δεν υπήρχον επίσης τότε ούτε βρετανικαί δυνάμεις
διαθέσιμοι, διότι είχαν απορροφηθή από τα τρία ευρωπαϊκά μέτωπα, τα οποία, κατά τους
κρίσιμους εκείνους μήνας - Σεπτέμβριον και Οκτώβριον 1944 - επιέζοντο σφοδρώς από τον
Χίτλερ, αποβλέποντα εις τον εξαναγκασμόν χωριστής ειρήνης... Και είχε μάλιστα φθάσει εις
τόσον βαθμόν η έλλειψις διαθεσίμων βρετανικών δυνάμεων, ώστε να αναγκασθώ μίαν ημέραν,
εις τον πρεσβευτήν της Μεγ. Βρετανίας, ο οποίος μου ωμίλει περί αποστολής εις την Ελλάδα
"εκατοντάδων" ή και "δεκάδων" ανδρών, να δώσω την απάντησιν, ότι "έχω την εντύπωσιν, ότι
ομιλώ με αντιπρόσωπον του Λουξεμβούργου...".
(...) Ιδού, διατί, μόνον η συμμετοχή του ΚΚΕ εις την Κυβέρνησίν μας ήνοιγε τας πύλας της
Ελλάδος. Και διά τούτο την επεδίωξα - και ευτυχώς κατωρθώθη... Καθώς επίσης, μόνον το
σύμφωνον της Καζέρτας, όπου ο ΕΛΑΣ, διά του Αρχηγού του, υπέγραψε την υποταγήν του εις
το Βρετανικόν Στρατηγείον και προσεκάλεσε τους Βρετανούς εις την Ελλάδα, καθίστα
Συμμαχικώς εύκολον την παρουσίαν των...3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 12/17
Αλλά υπάρχει και το δεύτερον στάδιον, ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ. Διότι εφ' όσον το ΚΚΕ
παρέμεινε πάνοπλον, η Ελληνική Κυβέρνησις, καθώς ελέγαμεν τότε, ήτο απλώς "η πε-
ρικεφαλαία του ΕΑΜικού Κράτους...".
Αλλά πότε θα έπρεπε ν' αποφασισθή η αποστράτευσις; Θα έπρεπε ν' αποφασισθή αμέσως, ή να
αναβληθή δι' αργότερον; Το ζήτημα του χρόνου ήτο κρισιμώτατον. Το ΚΚΕ εζήτει αναβολήν. Και
αι γενικώτεραι συνθήκαι την ηυνόουν. Εφόσον εξηκολουθεί ο πόλεμος εναντίον του Ναζισμού,
ηδύνατο να θεωρηθή παράλογος η άμεσος αποστράτευσις δυνάμεων της Εθνικής Αντιστάσεως.
Και δι' αυτό ουδαμού της Ευρώπης συνέβη...
Αλλά μου ήτο σαφές, ότι ο χρόνος ειργάζετο υπέρ του ΚΚΕ.
Και εσωτερικώς, διότι θα εξησφάλιζεν εν τω μεταξύ την πλήρη διάβρωσιν - όπως φαίνεται να
συνέβη εις την Τσεχοσλοβακίαν. Και εξωτερικώς, διότι τότε η Σοβιετική Ενωσις ευρίσκετο
ακόμη εις την θανάσιμον εμπλοκήν με τον Ναζισμόν και επροφυλάσσετο να διατάραξη τας
Συμμαχικάς σχέσεις της. Και διά τούτο ακριβώς παρέστησε, καθ' όλον τον Δεκέμβριον, τον
ουδέτερον - και μάλιστα μέχρι του σημείου να μας αναγγείλη την 30ήν Δεκεμβρίου, την
αποστολήν πρέσβεως, ενώ ακόμα αι μάχαι εμαίνοντο εις τας Αθήνας...
Και διά τούτο επέμεινα ανενδότως εις την άμεσον αποστράτευσιν. Και η 10η Δεκεμβρίου έμενεν
αμετακίνητος...
Το συμπέρασμα είναι ότι ο Δεκέμβριος ημπορεί να θεωρηθή "δώρον του Υψίστου". Αλλά, διά να
ύπαρξη ο Δεκέμβριος, έπρεπε προηγουμένως να είχωμεν έλθει εις την Ελλάδα. Και τούτο ήτο
δυνατόν μόνον με την συμμετοχήν και του ΚΚΕ εις την κυβέρνησιν, δηλαδή με τον Λίβανον. Και
διά να ευρεθούν εδώ οι Βρετανοί, οι οποίοι ήσαν απαραίτητοι διά την Νίκην, έπρεπε
προηγουμένως να είχεν υπογραφή το Σύμφωνον της Καζέρτας. Και διά να μη γίνη η Στάσις -
"το δώρον του Υψίστου" - έπρεπε προηγουμένως να επιμείνω εις την άμεσον αποστράτευσιν
του ΕΛΑΣ και να θέσω το ΚΚΕ ενώπιον του διλήμματος ή να αποδεχθή ειρηνικώς τον
αφοπλισμόν του ή να επιχειρήση την Στάσιν, υπό συνθήκας όμως πλέον, αι οποίαι ωδήγουν εις
την συντριβήν του. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια.
Μετ' εξαίρετου τιμή
Γεώργιος Παπανδρεου
Λαμπρές σελίδες
Στις 33 μέρες των μαχών της Αθήνας και του Πειραιά, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ έγραψαν
λαμπρές σελίδες. Ο ηρωισμός, η αυτοθυσία έφτασαν στο επίπεδο που χαρακτηρίζει κάθε
μαχόμενο λαϊκό κίνημα που έχει το δίκιο με το μέρος του. Δόθηκαν δεκάδες μάχες, αρκετές
νικηφόρες. «Ολοι στις επάλξεις του αγώνα. Ολοι στα οδοφράγματα», ήταν το διάγγελμα της ΚΕ
του ΕΛΑΣ.
Σε απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ γράφεται για τις μάχες στην περιοχή των προσφυγικών,
αλλά και άλλων σημείων: «Καταλήφθηκαν ολοκληρωτικά οι φυλακές Αβέρωφ και πιάστηκαν 120
δοσίλογοι. Στην οδό Πειραιώς οι Αγγλοι επειδή ο λαός αχρήστευσε με ορύγματα ένα τανκ,
έβαλλαν από την Ακρόπολη με το πυροβολικό και κατερείπωσαν τα γύρω σπίτια. Επίσης έβαλαν
φωτιά και έκαψαν τη Λαχαναγορά. Σε όλες τις συνοικίες του Πειραιά και της Κοκκινιάς έχουν
οργανωθεί ομάδες θανάτου με το σύνθημα: "Λευτεριά ή θάνατος". Στις μάχες του Δεκέμβρη οι
μαχητές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ χρησιμοποίησαν μαζί με τον ένοπλο αγώνα και όλες τις μορφές πάλης,
με διαδηλώσεις και συλλαλητήρια. Εστηναν οδοφράγματα, έκαναν σαμποτάζ. Ανοιγαν
αντιαρματικές τάφρους, μετέφεραν τραυματίες και τρόφιμα. Συνολικά στις επιχειρήσεις του
Δεκέμβρη πήραν μέρος 60.000 αγγλικού στρατού με 80 αεροπλάνα, 200 τανκ, πολλά πολυβόλα,
ενώ μονάδες του αγγλικού στόλου κανονιοβολούσαν την πρωτεύουσα μαζί με 6.000 της ορεινής
ταξιαρχίας, τις δυνάμεις της "Χ", του ιερού λόχου της χωροφυλακής, καθώς και 12.000
ταγματασφαλίτες που εξοπλίστηκαν από την κυβέρνηση Παπανδρέου, αφού τους φόρεσαν άλλα
ρούχα αντί τα γνωστά που φορούσαν οι ταγματασφαλίτες.
Τις εχθρικές αυτές δυνάμεις τις αντιμετώπισαν τις πρώτες κρίσιμες μέρες το Α' Σώμα Στρατού
του ΕΛΑΣ με 6.500 άνδρες με ελαφρύ οπλισμό και 3.500 άνδρες της ΙΙ Μεραρχίας και ο λαός της
Αθήνας και του Πειραιά που βρέθηκε επί ποδός πολέμου. Τους πολέμησε τετράγωνο το
τετράγωνο, σπίτι το σπίτι. Κατά τα μέσα Δεκέμβρη, ο ΕΛΑΣ με ορμητικές επιθετικές ενέργειες
περιόρισε τον αντίπαλο στο χώρο ανάμεσα στην Ομόνοια, στο Σύνταγμα και το Κολωνάκι, στη
Σκομπία όπως την ονόμασε ο λαός. Δεν έγινε όμως δυνατόν να συγκεντρωθούν δυνάμεις του
ΕΛΑΣ στο βασικό μέτωπο ενάντια στην κυβέρνηση, τα ένοπλα τμήματά της και τους Αγγλους
στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Δεν υπήρχε τέτοιο σχέδιο και
προετοιμασία με πανστρατιά.
Η συγκέντρωση δυνάμεων θα συνέβαλε, και με δεδομένη τη δυσκολία να παρέμβουν και οι
Αμερικάνοι, όπως έκαναν αργότερα την περίοδο του ΔΣΕ, το λαϊκό κίνημα σε συνάρτηση και με
άλλες προϋποθέσεις, να κινηθεί σε νικηφόρα πορεία ή και να ανασυντάσσεται για νικηφόρα
αντεπίθεση.
Στην ένοπλη πάλη είναι αναγκαία η μεγάλη υπεροχή με συγκέντρωση δυνάμεων στο3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 14/17
αποφασιστικό σημείο, π.χ. Αθήνα, και σε μεγάλες πόλεις, και την κατάλληλη στιγμή και με
πανστρατιά, όπως λέγεται. Ομως, το Δεκέμβρη βασικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ βρέθηκαν μακριά από
την Αθήνα σε δευτερεύουσα αποστολή, πολεμώντας τον ΕΔΕΣ στην Ηπειρο.
Η ένοπλη πάλη από τη στιγμή που αρχίζει πρέπει να τραβήξει αποφασιστικά έως το τέλος. Να
εξασφαλίζεται αιφνιδιασμός του εχθρού τη στιγμή που τα στρατεύματά του είναι σκόρπια, να
διατηρείται η ηθική υπεροχή και με συνεχείς μικρές νίκες. Χρειάζεται αποφασιστικότητα, πέρασμα
στην επίθεση και όχι μόνο άμυνα.
Το Κόμμα το Δεκέμβρη και το λαϊκό κίνημα δεν εξασφάλισαν τέτοιες προϋποθέσεις και σχέδιο. Η
ένοπλη σύγκρουση δεν πήρε δηλαδή χαρακτηριστικά πάλης για την εξουσία. Ακόμα και στη
διάρκειά της παρέμενε η θέση για κυβέρνηση εθνικής ενότητας και ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.
Στις 5 Γενάρη 1945 άρχισε η υποχώρηση του ΕΛΑΣ και χιλιάδων αγωνιστών. Ακολούθησε η
απαράδεκτη συμφωνία της Βάρκιζας που αφοπλίστηκε ο λαός».
Επίκαιρα διδάγματα
«Το ΚΚΕ μελετά την ιστορία του ...προσπαθώντας ταυτόχρονα να εξάγει χρήσιμα διδάγματα από
την εμπειρία του. Η ιστορική μελέτη δεν αποτελεί απλώς μια καταγραφή ή αποτίμηση του
παρελθόντος. Μπορεί και πρέπει να γίνεται ιδεολογικό όπλο, να ενισχύει τα μεθοδολογικά
εργαλεία ανάλυσης για το παρόν και το μέλλον του κινήματός μας. Σε αυτή τη βάση το ΚΚΕ
αντιμετωπίζει και τη συγγραφή της Ιστορίας του των χρόνων 1950-1968, που αποτελούν το
περιεχόμενο του Β' ΤΟΜΟΥ (ΔΟΚΙΜΙΟΥ) της Ιστορίας του ΚΚΕ...
Στέκεται πρωταρχικά στο θεμελιώδες πολιτικό πρόβλημα, στη στρατηγική του. Επιχειρεί να
απαντήσει στο γιατί δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει σωστά το θέμα της πολιτικής εξουσίας.
Θεωρούμε ότι ως πηγή γνώσης και συμπερασμάτων τα χρόνια 1940-1945 έχουν ιδιαίτερη
σημασία. Ουσιαστικά, παρόμοια συμπεράσματα με αυτής της πενταετίας βγαίνουν και με τη
μελέτη των χρόνων 1946-1949, αν και οι συνθήκες ήταν διαφορετικές.
Για τα χρόνια της ΕΑΜικής Αντίστασης, το ΚΚΕ έχει υπογραμμίσει και στο παρελθόν τα
παρακάτω, ανάμεσα σε άλλα:
Τις ημέρες της απελευθέρωσης από τους Γερμανούς (12 Οκτώβρη 1944) στην Ελλάδα είχε3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 15/17
διαμορφωθεί επαναστατική κατάσταση. Ταυτόχρονα, το ΕΑΜ κυριαρχούσε, ενώ ο αστικός
κρατικός μηχανισμός ήταν σμπαραλιασμένος. Η αστική κυβέρνηση που είχε δημιουργηθεί
βρισκόταν στην Αίγυπτο και οι Εγγλέζοι δεν είχαν καταφθάσει ακόμα στην Ελλάδα.
Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι το Κόμμα μας, παρά την τεράστια συνεισφορά και τον
πρωταγωνιστικό ρόλο του, δεν μπόρεσε να διαμορφώσει τη στρατηγική που θα οδηγούσε προς
την επαναστατική επίλυση του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας και τότε ακόμη, ιδίως μετά
το 1943, που οι συνθήκες επέβαλαν να θέσει το ζήτημα της επαναστατικής κατάκτησης της
εξουσίας. Ετσι, οδηγήθηκε στην υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο εγγλέζικο στρατηγείο της Μ. Ανατολής
(5 Ιούλη 1943) και αργότερα στις συμφωνίες του Λιβάνου (20 Μάη 1944) και της Καζέρτας (26
Σεπτέμβρη 1944), για να διατηρήσει και να διευρύνει την "εθνική ενότητα". Δε διαμόρφωσε τις
υποκειμενικές προϋποθέσεις μιας πορείας, που, ανάλογα και με άλλους παράγοντες, μπορούσε
να οδηγήσει στη νίκη.
Πρώτα απ' όλα, δεν εκτίμησε σωστά τη σύμπλεξη του κοινωνικοταξικού περιεχομένου της
λαϊκής πάλης με το εθνικοαπελευθερωτικό. Αυτή η σύμπλεξη, πέρα από τις πολιτικές και
πολεμικές συγκρούσεις με τις στρατιωτικές οργανώσεις του "δοσιλογισμού", επιβεβαιώνεται και
από τις ένοπλες συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τις αντιχιτλερικές και τις αγγλόφιλες οργανώσεις,
όπως ο ΕΔΕΣ. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούν και οι συνεχείς προστριβές του ΕΛΑΣ με τους
Εγγλέζους, η αμείωτη ιδεολογική και πολιτική πάλη των αστικών ελληνικών κυβερνήσεων της
Μέσης Ανατολής κατά της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, η συχνή συνεργασία αστικών οργανώσεων
με τους κατακτητές, για την αντιμετώπιση της "ερυθράς απειλής", καθώς και η αιματηρή
καταστολή, από τους Εγγλέζους και την ελληνική κυβέρνηση στο Κάιρο, της ηρωικής
"Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης" (ΑΣΟ) τον Απρίλη του 1944.
Οι δυνάμεις που συμμετείχαν στο ΕΑΜ εξέφραζαν διαφορετικά συμφέροντα. Εκτός από το ΚΚΕ,
συμμετείχαν και δυνάμεις σοσιαλδημοκρατικές, φιλελεύθερες, γενικά αστικής πολιτικής
κατεύθυνσης. Επρεπε να θεωρηθεί βέβαιο ότι, εξαιτίας των ταλαντεύσεων που προσιδιάζουν
στη φύση τέτοιων κομμάτων και ατόμων και που δεν είναι διατεθειμένα να φτάσουν μέχρι το
τέλος του δρόμου, δεν ήταν δυνατό η εργατική τάξη να βαδίσει μαζί τους σε όλες τις φάσεις
της πάλης, πολύ περισσότερο όσο πλησίαζε το τέλος της Κατοχής και το ζήτημα της εξουσίας
(ποιος - ποιον) ετίθετο επί τάπητος. Το ΚΚΕ δεν πήρε υπόψη του ότι η ιδεολογικοπολιτική
διαπάλη διεξάγεται και στο πλαίσιο της συμμαχίας και ότι για την επιτυχή έκβαση της ταξικής
πάλης δεν επιτρέπονται επιζήμιοι συμβιβασμοί. Πολύ περισσότερο, όταν οι συμβιβασμοί δεν
αντιστοιχούν στο συσχετισμό των δυνάμεων που υπάρχει ανάμεσα στους συμμάχους.
Ηταν επίσης αναγκαίο να μελετηθεί η στρατηγική των Εγγλέζων και των εγχώριων αστικών
δυνάμεων, οι ελιγμοί τους, και ανάλογα να προσαρμοστεί η στρατηγική του ΚΚΕ.
Η κριτική αποτίμηση, μακριά από τη λαθολογία και το μηδενισμό, εστιάζεται στην ικανότητα του
ΚΚΕ να επιβεβαιώνει σε κάθε φάση του αγώνα τον αυτοτελή ιδεολογικοπολιτικό και οργανωτικό
ρόλο του. Αυτός ο ρόλος εκφράζεται με την επιστημονική θεμελίωση της στρατηγικής του, στη
βάση της εφαρμογής στις συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά και της ανάπτυξης της θεωρίας του3/12/12 Ο ηρωικός Δεκέμβρης του 1944
www.alf av ita.gr/print/24288 16/17
επιστημονικού κομμουνισμού. Εκφράζεται, κατά συνέπεια, με την αντικειμενική ανάλυση των
κοινωνικοοικονομικών αντιθέσεων, της διάταξης των ταξικών δυνάμεων, του πολιτικού
συσχετισμού, της τακτικής του ταξικού αντιπάλου.
Η αυτοτελής δράση του ΚΚ διασφαλίζει πολιτική συμμαχιών που δεν υποθηκεύει τα στρατηγικά
συμφέροντα της εργατικής τάξης, στο όνομα κάποιων πρόσκαιρων επιτυχιών. Οι συμμαχίες,
αναπόσπαστο στοιχείο της στρατηγικής, προϋποθέτουν συμβιβασμούς, που όμως δε θα θίγουν
την προώθηση της στρατηγικής του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Η ιστορική εξέλιξη, επίσης, έχει αποδείξει με οδυνηρό πολλές φορές τρόπο ότι αν το αστικό
κράτος δεν τσακιστεί από τις επαναστατικές δυνάμεις, η δυνατότητα εγκαθίδρυσης και
στερέωσης της διάδοχης εξουσίας τίθεται υπό αίρεση. Στο ζήτημα αυτό η αστική τάξη διαθέτει
μεγάλη εμπειρία και αμείλικτη αποφασιστικότητα» (από τη «ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ
ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΑ 90ΧΡΟΝΑ ΤΟΥ ΚΚΕ»).
Επίκαιρα συμπεράσματα που δυναμώνουν την πάλη μας για το σοσιαλισμό.
Κατά τους αστούς, ο Δεκέμβρης ήταν μία «κομμουνιστική στάση» και μια επιλογή «εθνικού
διχασμού»! Κατά τους οπορτουνιστές, που συνηθίζουν να ασελγούν επί των λαϊκών αγώνων που
υπερβαίνουν το αστικό πλαίσιο, ο Δεκέμβρης ήταν ένας ακατανόητος τυχοδιωκτισμός!
Ο Δεκέμβρης κατατάσσεται αμετάκλητα στις μεγάλες ώρες της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, στις
κορυφαίες φάσεις της πορείας του λαϊκού μας κινήματος, κατά τον εικοστό αιώνα.
Οσα κι αν γραφτούν εναντίον του Δεκέμβρη, κατευθυνόμενα ή ανιστόρητα, θα μένει ζωντανό το
πύρινο σύνθημα του πανό της ιστορικής φωτογραφίας:
ΟΤΑΝ Ο ΛΑΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ
ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΑΣ,ΔΙΑΛΕΓΕΙ 'Η ΤΙΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ 'Η ΤΑ ΟΠΛΑ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου