Ναζίμ Χικμέτ (Nazim Hikmet Ran)

Κυριακή, 3 Ιουνίου 2018

Ναζίμ Χικμέτ (Nazim Hikmet Ran) Τούρκος Κομμουνιστής ποιητής, από τις σημαντικότερες φωνές της τουρκικής λογοτεχνίας τον 20ο αιώνα. ο Χικμέτ Πέθανε σαν σήμερα 3 Ιούνη 1963 στην Μόσχα από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 61 ετών.

Είμαι κομμουνιστής
Είμαι αγάπη απ’ την κορυφή ως τα νύχια,
αγάπη θα πει βλέπω, σκέφτομαι, κατανοώ,
αγάπη θα πει το παιδί που γεννιέται, το φως που πλημμυρίζει
αγάπη θα πει να δέσεις μια κούνια στ’ άστρα
αγάπη θα πει να χύνεις το ατσάλι μ’ απέραντο μόχθο
Είμαι κομμουνιστής.
Είμαι αγάπη απ’ την κορυφή ως τα νύχια.

Τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα...

Ο Ναζίμ Χικμέτ ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός, τα έργα του οποίου μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες,αυτός που μέσα απ’ την τέχνη του μετέτρεψε το λυγμό σε επανάσταση, την κραυγή σε εξέγερση.

Βρίσκονταν σε κάθε σημείο που ηχούσαν οι καμπάνες των λαϊκών αγώνων, σε κάθε σημείο που κυριαρχούσε η αδικία, σε κάθε μέρος που οι σφαίρες της ταξικής καταπίεσης τουφέκιζαν την ελευθερία και το δίκαιο.

Μια θρησκεία, ένας νόμος, ένα δίκαιο η δουλιά του εργάτη έγραφε σε ηλικία μόλις 17 χρονών.
Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας. Πέρασε πολλά χρόνια στη φυλακή για τις κομμουνιστικές του ιδέες γεννήθηκε στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη στις 15 Γενάρη 1902 και πέθανε εξόριστος στη Μόσχα στις 3 Ιούνη 1963 από καρδιακή προσβολή και τάφηκε στο ονομαστό κοιμητήριο της ρωσικής πρωτεύουσας Νοβοντονίτσκι. 
Ο πατέρας του Χικμέτ Μπέης ήταν ανώτερος αξιωματούχος του Σουλτάνου και η μητέρα του Τζελίλ Χανίμ, εγγονή του γερμανικής καταγωγής οθωμανού στρατάρχη Μεχμέτ Αλή Πασά (Λούντβιχ Ντιτρόιτ, το γερμανικό του όνομα).
Θεωρείται ένα από τα ινδάλματα της τουρκικής Αριστεράς.
Το 1921 ο Χικμέτ αποφασίζει να ενταχθεί στον "Πόλεμο Ανεξαρτησίας" του Κεμάλ, στην Ανατολή. 

Στο δρόμο συναντιέται με Τούρκους Σπαρτακιστές φοιτητές, που είχαν απελαθεί από τη Γερμανία. Απ' αυτούς μαθαίνει για τους Μαρξ, Ενγκελς κι έρχεται σε επαφή με την κομμουνιστική ιδεολογία. Στην πεζοπορία του προς την Αγκυρα γίνεται μάρτυρας της φτώχειας και δυστυχίας των αγροτών της Ανατολής και συνειδητοποιεί το μέγεθος των κοινωνικών προβλημάτων της χώρας.
Ενημερώνεται για την Οχτωβριανή Επανάσταση και αποφασίζει να ταξιδέψει στην ΕΣΣΔ. Στο ταξίδι του πληροφορείται τη δολοφονία του ιδρυτή του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος Μουσταφά Σουπχί και 14 συντρόφων του.

Τον Σεπτέμβριο του 1921 εγκατέλειψε την Τουρκία και με πρώτο σταθμό το Μπατούμι της Σοβιετικής Γεωργίας εγκαταστάθηκε τελικά στη Μόσχα, με σκοπό να μελετήσει από κοντά τα επιτεύγματα τηςΟκτωβριανής Επανάστασης. Από το 1922 έως το 1925 σπούδασε οικονομικές και πολιτικές επιστήμες στη Μόσχα, ενώ επηρεάστηκε καλλιτεχνικά από το κίνημα του ρωσικού φουτουρισμού, το οποίο εκπροσωπούσαν προσωπικότητες, όπως ο ποιητής Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι και ο σκηνοθέτης Βσέβολοντ Μέγερχολντ.
Το 1922 γίνεται μέλος του Κόμματος των Μπολσεβίκων - ΠΚΚ (μπ) και του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας. Σπουδάζει στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργατών της Ανατολής (ΚΟΥΤΒ). Γνωρίζεται με τον Μαγιακόφσκι, με φουτουριστές και κονστρουκτιβιστές καλλιτέχνες.
Το 1924 πεθαίνει ο Λένιν. Ο Ναζίμ στέκεται τιμητική φρουρά στο φέρετρο.
Το 1924 επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε διάφορα έντυπα, ενώ ανέπτυξε κομμουνιστική δράση, για την οποίο συνελήφθη και παρέμεινε στη φυλακή για πολλά χρόνια.
Το 1934 μηνύεται επειδή έκανε δήθεν, προπαγάνδα στους σπουδαστές της Στρατιωτικής Ακαδημίας.
Δικάζεται "κεκλεισμένων των θυρών", χωρίς συνήγορο και καταδικάζεται συνολικά, σε 35ετή φυλάκιση, μα κατορθώνει να μειώσει την ποινή του στα 28 χρόνια και 4 μήνες σύμφωνα με τα άρθρα 68 κι 77 τού τουρκικού ποινικού κώδικα (1938).
Καταλήγει στα μπουντρούμια της φυλακής στη Προύσα.
Το 1949 διαπρεπείς προσωπικότητες της τέχνης, όπως ο Ζαν Πολ Σαρτρ, ο Πάμπλο Πικάσο και ο Πολ Ρόμπεσον ζήτησαν την απελευθέρωσή του.
Το 1951 αποφυλακίστηκε .
Πενήντα χρονών πια, άρρωστος και σε τρομερά δύσκολη θέση, ζώντας με τον φόβο της απόπειρας εναντίον της ζωής του, αποδέχεται τη συμβουλή του γνωστού, σύγχρονου, θεατρικού συγγραφέα και δημοσιογράφουRefik Erduran κι αυτοεξορίζεται. Με ρουμάνικο σκάφος, διαπλέει τη Μαύρη θάλασσα και περνά στη Ρωσία για να καταλήξει στη Μόσχα.
Μετά από αυτό το γεγονός η οικογένεια του παρακολουθείται στενά και χάνει την Τουρκική του υπηκοότητα (1951).

Το 1956, λίγο μετά την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ στην Κύπρο, ζήτησε από τους Τουρκοκυπρίους να ζήσουν ειρηνικά με τους Ελληνοκυπρίους και να υποστηρίξουν τον αγώνα τους για την αποτίναξη της Βρετανικής Κατοχής στο νησί.

Το 1958, σε συνέντευξη στο γαλλικό περιοδικό "Lettres Francaises" έλεγε:

Γνωρίζετε ότι εγώ είμαι μέλος του ΚΚ από το 1923 και αυτό είναι η μόνη μου περηφάνια. Νομίζω ότι στις σχέσεις μεταξύ των κρατών, η πολιτική της ουδετερότητας μπορεί να είναι χρήσιμη και αποτελεσματική, όχι όμως για τους συγγραφείς. Δεν θα μπορούσατε, αλήθεια, να μου πείτε το όνομα ενός μεγάλου συγγραφέα, σε όλη την Ιστορία του κόσμου, που να έμεινε ουδέτερος απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της εποχής του. Μπορεί να το πιστεύει ότι είναι ουδέτερος, και να το διακηρύσσει μάλιστα, αλλά στην ουσία δεν είναι ποτέ! Όσο για μένα προτιμώ να είμαι δεσμευμένος και μάλιστα με όλη μου τη συνείδηση….

Αν δούλεψες σαν κομμουνιστής,αν σκέφτηκες σαν κομμουνιστής,αν αγάπησες σαν κομμουνιστής,αν πάλεψες σαν κομμουνιστής,αν έζησες σαν κομμουνιστής,είσαι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του 20ού αιώνα. 

Στις 3 Ιούνη 1963 πέθανε εξόριστος στη Μόσχα σαν σήμερα, και θάβεται στη Μόσχα, στο ονομαστό κοιμητήριο της ρωσικής πρωτεύουσας Νοβοντονίτσκι. σε ηλικία 61 ετών. 

Έγραφε στη διαθήκη του:
"Θάψτε με στην Ανατολία. Σ' ένα κοιμητήρι χωριού. Κι αν γίνεται ένα πλατάνι να 'ναι πάνω απ' το κεφάλι μου. Αυτό μου φτάνει".

Το παρακάτω μήνυμα του σπουδαίου Τούρκου Κομμουνιστή Ποιητή και μέλους του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης Χικμέτ προς τον ελληνικό λαό είχε μεταδοθεί ραδιοφωνικά στη διάρκεια της δίκης του Νίκου Μπελογιάννη.

Αυτόγραφο προς τον Ελληνικό Λαό.

Φίλοι κι αδέλφια της ψυχής μου. Εσείς που πέσατε στις φυλακὲς και στα νησιὰ της κόλασης, που σας κρατάν αλυσωμένους μες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης γιατὶ πολεμάτε για την ανεξαρτησία, το ψωμὶ και τη λευτεριὰ του ελληνικού λαού, δεχτείτε την αγάπη και τον θαυμασμό μου.
Οι λαοὶ της Τουρκίας καὶ της Ελλάδας έχουνε τους ίδιους θανάσιμα μισητοὺς εχθρούς: τὸν αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμὸ και τους ντόπιους λακέδες του.
Οι λαοὶ της Τουρκίας και της Ελλάδας, φιλιωμένοι ο ένας με τον άλλο, με τη βοήθεια των φιλειρηνικών λαών όλου του κόσμου, θα τσακίσουνε στο τέλος αυτοὺς τους ἐχθρούς τους. Αυτὸ το πιστεύω. Ο δικός σας ένδοξος αγώνας είναι μία απὸ τις πιο λαμπρὲς αποδείξεις ότι θα νικήσει η υπόθεση της ειρήνης, του ψωμιού και της λευτεριάς.
Σας σφίγγω όλους μ᾿ αγάπη στην αγκαλιά μου.
ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ
10/8/1951 Βερολίνο

Επίσης το παρακάτω μήνυμα του Χικμέτ προς τον ελληνικό λαό είχε μεταδοθεί στις 19 Αυγούστου 1952, μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού της Βαρσοβίας.

Αδέλφια Ελληνες,

Υπάρχουν δύο Τουρκίες και δύο Ελλάδες. Η αληθινή και η ψεύτικη. Η ανεξάρτητη και η δουλική. Η μια είναι η Ελλάδα του Μπελογιάννη και των χιλιάδων Ελλήνων πατριωτών που υποφέρουν στις φυλακές. Η πατρίδα του ελληνικού λαού. Αυτή είναι η γνήσια Ελλάδα. Είναι η Τουρκία με τους χιλιάδες Τούρκους πατριώτες, που σαπίζουν στα μπουντρούμια. Η Τουρκία του τούρκικου λαού. Αυτή είναι η γνήσια Τουρκία.

Υπάρχουν και η Τουρκία και η Ελλάδα του Μεντερές και του Πλαστήρα. Είναι οι επίσημες, όχι οι πραγματικές. Είναι αυτές που με τους ελάχιστους υποστηριχτές τους, ξεπούλησαν και τις δύο χώρες στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.

Τώρα τελευταία, κάτω απ’ τις αμερικάνικες ευλογίες, ο Μεντερές και ο Πλαστήρας έσφιξαν τα χέρια στην Αθήνα. Τα ματωβαμμένα χέρια τους, που στέλνουν Τούρκους και Ελληνες στρατιώτες στην Κορέα. Τα ματωβαμμένα χέρια τους που ετοιμάζουν νέο πόλεμο. Εβγαλαν και επίσημο ανακοινωθέν και μίλησαν για ελληνοτουρκική φιλία. Τη φιλία αυτή την καταλαβαίνουμε όλοι.

Να χτυπούν μαζί τους αγωνιστές του τούρκικου και ελληνικού λαού, που παλεύουν για την ανεξαρτησία, ειρήνη και ελευθερία. Να αλέσουν στον ίδιο αμερικάνικο κρεατόμυλο, παιδιά του ελληνικού και του τούρκικου λαού. Να υποχρεώσουν το λαό της Τουρκίας και της Ελλάδας, να σκύβει το κεφάλι και να προσκυνάει τα αφεντικά τους και τα αφεντικά των αφεντικών τους.

Ομως οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας, δίνουν πέρα για πέρα διαφορετικό νόημα στην ελληνο-τουρκική φιλία. Γι’ αυτούς η φιλία σημαίνει κοινό αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας τους. Για την εθνική ανεξαρτησία, για την ευτυχία, για να μπορούν να γεύονται πλάι πλάι στο αδελφικό τραπέζι της φιλίας το ψωμί και τις ελιές του τόπου τους.

Ο τούρκικος και ο ελληνικός λαός, θέλει να στείλει στο διάβολο τους ξένους καταχτητές. Τους εμπειρογνώμονες για τα βασανιστήρια, και τους εμπειρογνώμονες για την οικονομική καταστροφή.

Στις καρδιές του τούρκικου και του ελληνικού λαού, υπάρχουν τα ίδια αισθήματα. Αγάπη στις πατρίδες τους, αγάπη στη ΣΕ, τις Λ. Δημοκρατίες, τη Μεγάλη Λαϊκή Κίνα. Κάθε εξαρτημένο και μισοεξαρτημένο λαό, που αγωνίζεται για την εθνική ανεξαρτησία. Αγάπη για τον κορεάτικο λαό. Αγάπη για τους τίμιους Αμερικανούς. Αυτή τη σημασία έχει η φιλία ανάμεσα στον τούρκικο και τον ελληνικό λαό.

Φίλοι μου Ελληνες.

Πρέπει ν’ αγωνιστούμε μαζί, χέρι με χέρι για την εθνική ανεξαρτησία των χωρών μας, για τη δημοκρατία ενάντια σε κάθε εκδήλωση φασισμού, ενάντια στους ιμπεριαλιστές. Ετσι η φιλία μας θα γίνεται μέρα με τη μέρα πιο ισχυρή.

Σαν εκπρόσωπος του λαού μου, μπορώ να σας πω, ότι ο τούρκικος λαός αγαπάει τον ελληνικό λαό και νιώθει θαυμασμό, για τα ηρωικά του κατορθώματα. Μπορώ να σας πω, ότι οι Τούρκοι αγωνιστές μάθαιναν ακόμα και μέσα στη φυλακή, τα νέα από τους απελευθερωτικούς αγώνες του λαού και του λαϊκού σας στρατού. Μπορώ να σας πω, ότι παρακολουθούσαν τα γεγονότα στην Ελλάδα με δάκρυα στα μάτια. Ο τούρκικος λαός ήταν στο πλευρό του ελληνικού λαού, στις τραγικές και ηρωικές αυτές μέρες και θα είναι και στο μέλλον πάντα στο πλευρό του.

Αδέλφια μου Ελληνες.

Εδώ και δέκα μέρες βρίσκομαι στην Ουγγαρία. Η Ουγγαρία είναι μια απ’ αυτές τις θαυμάσιες χώρες που μεσ’ τη λεύτερη και ειρηνική ζωή χτίζουν την ευτυχία τους. Σ’ αυτό το ανεξάρτητο και αυτοκυβερνούμενο κράτος, κανείς δεν κάνει προπαγάνδα για πόλεμο.

Επισκέφθηκα μια θαυμάσια κατασκήνωση πιονέρων στη Βουδαπέστη, όπου βρήκα επίσης και Ελληνόπουλα. Ολα ήταν ροδοκόκκινα σαν τα μήλα της πατρίδας μας. Παίζαν, τρέχαν, τραγουδούσαν και μάθαιναν μαζί με τα αδελφάκια τους τα Ουγγαρεζόπουλα. Οταν περνούσαμε από μπροστά τους ένα μικρό κοριτσάκι ρίχτηκε στο λαιμό μου, και φώναξε ζωηρά: “Να φτιάσετε τέτοιες κατασκηνώσεις, όσο μπορείτε γρήγορα και για τα αδέλφια μας στην Ελλάδα και την Τουρκία”. Δάκρυσα και της έδωσα την υπόσχεση ότι οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας, θα γίνουν γρήγορα ανεξάρτητοι και ελεύθεροι.

Φίλοι μου

Σας μιλώ σαν ένας τίμιος άνθρωπος, σαν φίλος, σαν ποιητής του λαού μου, σαν ένας πατέρας, και σας λέω, ότι τα παιδιά που ζούνε εδώ στην Ουγγαρία, ζούνε κάτω από τις καλύτερες συνθήκες. Είναι όλα γερά. Δεν κόβουν τους δεσμούς τους με το λαό τους. Μιλούν όλα θαυμάσια ελληνικά. Ο λαός της Ουγγαρίας τους παραστέκεται στοργικά. Ολα αυτά ζητούν από σας, να λευτερώσετε την Ελλάδα από τα νύχια των ιμπεριαλιστών και φασιστών. Να φτιάσετε μια ανεξάρτητη, λεύτερη, ευτυχισμένη Ελλάδα. Ετσι τα παιδιά του λαού θάχουν δικαίωμα στο γέλιο και στη χαρά.

Τα Τραγούδια Των Ανθρώπων είναι πιο όμορφα απο τους ίδιους  

Στα ελληνικά, ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ μετέφρασε ο Γιάννης Ρίτσος και ορισμένα από αυτά μελοποίησαν ο Μάνος Λοΐζος και ο Θάνος Μικρούτσικος.

Παρακάτω ένα ποίημα του Kız Çocuğu (Το μικρό κορίτσι).
Είναι είναι μια έκκληση για την ειρήνη από ένα επτάχρονο κοριτσάκι, δέκα χρόνια μετά το θάνατό του στη Χιροσίμα.
Χιροσίμα 6 Αυγούστου 1945. Πριν 72 χρόνια.
Το κοριτσάκι από τη Χιροσίμα ήρθε και πάλι να χτυπήσει την πόρτα μας για να βάλουμε την υπογραφή μας, ώστε να μη σκοτώνονται πια τα παιδιά.
Πάνε 73 χρόνια που πέθανε στη Χιροσίμα.
Είναι σήμερα ένα κοριτσάκι ( 7 ) επτά χρονών...
Δε μεγαλώνουν τα νεκρά παιδιά...

KIZ ÇOCUĞU (Το μικρό κορίτσι).
Ποίηση: Ναζίμ Χικμέτ σε μετάφραση Γιάννη Ρίτσου
Μουσική: Ταχσίν Ιντσιρτσί
Ερμηνεία: Sümeyra Cakir ( Σουμεϊρά Τσακίρ )
Η Sümeyra Cakir γεννήθηκε στην Τουρκία (Edirne), στις 25 Μαΐου 1946 και πέθανε εξόριστη στη Γερμανία (Φρανκφούρτη), χτυπημένη από τον καρκίνο, στις 5 Φεβρουαρίου 1990.

Η ελεύθερη απόδοση του ποιήματος
Προλογίζει η Μαρία Δημητριάδη:

Εγώ χτύπησα την πόρτα σας
δεν μπορείτε να με δείτε
δε φαίνονται τα νεκρά παιδιά
Πάνε δέκα χρόνια που πέθανα στη Χιροσίμα
Είμαι ένα κοριτσάκι επτά χρονών
δε μεγαλώνουν τα νεκρά παιδιά
Εγώ χτύπησα την πόρτα σας
Βάλτε παρακαλώ την υπογραφή σας
για να μη σκοτώνονται πια τα παιδιά
και να τρώνε ζαχαρωτά και καραμέλες

Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας
Εδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες
Ω, μην τρομάζετε καθόλου πούμαι αθώρητη
Κανένας μια μικρή νεκρή δε μπορεί νάιδει.

Εδώ και δέκα χρόνια εδώ καθόμουνα
Στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε
Κ’ είμαι παιδί, τα εφτά δεν τα καλόκλεισα,
Μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν.

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου
Μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια
Ολη- όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα
Την πήρε ο άνεμος κι αυτή σ’ ένα ουρανό συννεφιασμένο.

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα,
Κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει
Τι το παιδί που σαν εφημερίδα κάηκε
Δε μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει.

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με,
Φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας
Ετσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται
Και να μπορούν να τρώνε καραμέλες.

Μερικά ακόμα ποιήματά του μελοποιημένα

Αν η μισή μου καρδιά 

Η πιο όμορφη θάλασσα

Λίγα γαρούφαλλα

Όπως ο Κερέμ 

Γεια χαρά 

Εχθρός

55 Ολόκληρα χρόνια μετά το βιολογικό του θάνατο, ο λόγος,τα ποιήματα του Χικμέτ συνεχίζουν να εμπνέουν τους λαϊκούς αγώνες, την πάλη για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, για τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό.