Πατριωτισμός και αλήθεια - για την επανάσταση του 1821

25 ΜΑΡ 2016

Πατριωτισμός και αλήθεια - για την επανάσταση του 1821

Με παραμύθια και ψέματα πατριωτισμός δε γίνεται! Ιδιαίτερα στη χώρα μας, που η σύγχρονη ιστορία της δεν είναι καθόλου άσχετη από το πως εξελίχθηκε και από το ποιοί επικράτησαν τελικά στην επανάσταση, η πραγματική ιστορία θεωρείται έως και επικίνδυνη για το σύστημα. Ένα σύστημα όπου επικρατεί μια αστική τάξη που από τη γέννησή της σχεδόν δε μπορεί να φανταστεί τον εαυτό της χωρίς τη προστασία των ξένων, των δυτικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλοι ωρύονται για την Οθωμανική κατοχή, ξεχνούν όμως ότι κάποιες περιοχές της σημερινής Ελλάδας ήταν υπό τη κατοχή Άγγλων και Ιταλών. Τα Ιόνια οι Άγγλοι δεν τα κατείχαν; Τα Δωδεκάνησα πόσοι γνωρίζουν ότι τελικά παραδόθηκαν στη χώρα μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο από τους Ιταλούς, συνοδευόμενα με συμφωνίες (περί αποστρατιωτικοποίησης) οι οποίες ακόμη και σήμερα εγείρουν ζητήματα κυριαρχίας;
Είναι τόσο επικίνδυνη για το σύστημα η πραγματική ιστορία που ακόμη και τις ημερομηνίες αλλάζουν, φτάνουν δε στο σημείο να αναφέρουν γεγονότα τα οποία ποτέ δεν υπήρξαν, με πρωταγωνιστές εχθρούς της επανάστασης (γιατί αυτοί επικράτησαν τελικά) και που δεν τα αναφέρουν ούτε οι ίδιοι στα απομνημονεύματά τους (Π.Π. Γερμανός). Ιδιαίτερα μεγάλο ψέμα είναι η στάση της εκκλησίας, του Πατριαρχείου. Αυτό κι αν ήταν κατά της επανάστασης, οι παπάδες αγωνιστές ήταν η εξαίρεση στον κανόνα. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι μερικά χρόνια αργότερα η εκκλησία της Ελλάδας αποφάσισε το διαχωρισμό της από το Πατριαρχείο. Κάπως έπρεπε να ξεκόψει από την πραγματική ιστορία της! 
Ο πατριωτισμός στη χώρα μας έχει τη δική του σημασία. Είναι αγώνας για την ανεξαρτησία της και συνδέεται με τη πάλη για μια άλλη κοινωνία όπου ο λαός θα έχει το πραγματικό κουμάντο. Τέτοιες απόπειρες υπήρξαν και στην επανάσταση του 1821, καταπνίγηκαν, ενώ τα γεγονότα, όπως και οι πρωταγωνιστές τους, είναι άγνωστα στο πολύ κόσμο, εκτός κι αν αποφασίσει κανείς μόνος του να ασχοληθεί. Το κείμενο που ακολουθεί το βρήκαμε στο ιστολόγιο Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει και αξίζει να διαβαστεί.

Η επανάσταση του 1821

Η προεπαναστατική περίοδος και ο Ρήγας Φεραίος
Οι προσπάθειες για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού είχαν ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν (αποτυχημένες λαϊκές εξεγέρσεις κυρίως από ακτήμονες πραγματοποιήθηκαν από τον 16ο αιώνα κιόλας) όμως οι συνθήκες για μια σοβαρή αλλαγή είχαν αρχίσει να διαμορφώνονται μετά το 17ο αιώνα. Η ελληνική αστική τάξη είχε αρχίσει να αναπτύσσεται σε τέτοιο βαθμό που η διατήρηση του συγκεκριμένου στάτους και η παραμονή της μέσα στα φεουδαρχικά πλαίσια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας δεν βοηθούσαν στην ανάπτυξή της. Από το 17ο αιώνα και μετά η μικρή βιοτεχνία που υπήρχε στον ελλαδικό χώρο με τη μορφή οικογενειακών επιχειρήσεων άρχισε να δίνει τη θέση της στο εξαγωγικό εμπόριο σε όλη την Ευρώπη, την ανάπτυξη της ναυτιλίας και τη δημιουργία ελληνικών παροικιών σε άλλες χώρες. Ο μοναδικός τρόπος για να ολοκληρωθεί η συγκρότηση της ελληνικής αστικής τάξης ήταν η ίδρυση τους ελληνικού κράτους.
Σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες αυτές έπαιξε η Ρωσία όχι μόνο λόγω της ισχυρής παρουσίας Ελλήνων εκεί αλλά λόγω των βλέψεων της ίδιας για κάθοδο στη Μεσόγειο και αποδυνάμωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Υπήρχαν όμως και πιο προχωρημένες ιδέες όπως του Ρήγα Φεραίου που πάλεψε για μια συνολικότερη επανάσταση όλων των λαών των Βαλκανίων με στόχο την ίδρυση Βαλκανικής Ομοσπονδίας.

"Βούλγαροι κι Αρβανίτες και Σέρβοι και Ρωμιοί,

Νησιώτες και Ηπειρώτες, με μια κοινή ορμή,

για την ελευθερία να ζώσουμε σπαθί,

ν' ανάψουμε μια φλόγα εις όλην την Τουρκιά,

να τρέξει απ' την Μπόννα έως την Αραπιά…

…να σφάξουμε τους λύκους που τον ζυγόν βαστούν

και Χριστιανούς και Τούρκους σκληρά τους τυραννούν."

(Γ. Κορδάτου, "Ο Ρήγας Φεραίος και η βαλκανική Ομοσπονδία")

Στα 1790 θα ξεκινήσει τη δράση του στη Βλαχία και μετά το 1796 στην Αυστροουγγαρία και τη Βιέννη. Το όνειρό του όμως θα μείνει απραγματοποίητο. Στα 1797 συλλαμβάνεται από την αυστριακή αστυνομία στην Τεργέστη και μετά από μερικούς μήνες παραδίδεται στις τουρκικές αρχές. Τον Ιούνη του 1798 δολοφονείται μαζί με άλλους 8 Έλληνες στο κάστρο του Βελιγραδίου.

Η στάση της εκκλησίας
Η στάση του ανώτερου κλήρου ήταν προδοτική. Ξεκάθαρα φιλοτουρκική αφού τα προνόμια και η εξουσία τους επί οθωμανικής αυτοκρατορίας μεγάλωσαν. Ο Πατριάρχης Γρηγορίος Ε' με εγκύκλιο καλούσε τους κληρικούς να κατάσχουν τα κείμενα του Ρήγα που τα χαρακτήριζε σαθρά. Ο ίδιος, εξέδωσε την "Πατρική Διδασκαλία" με την οποία καταδίκαζε οποιαδήποτε εθνική εξέγερση και καθησύχαζε το λαό λέγοντας ότι οι Τούρκοι ήταν θεόσταλτοι. Επίσης αφόρισε τον Υψηλάντη και το Σούτσο όταν ξεκίνησε η Επανάσταση στις βαλκανικές ηγεμονίες.

Φιλική Εταιρεία
Στα 1814 ιδρύεται στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία, μυστική οργάνωση με στόχο την προετοιμασία της επανάστασης των Ελλήνων. Αξίζει να αναφέρουμε ότι έγινε πρόταση στον Ιωάννη Καποδίστρια να αναλάβει την αρχηγία της, αλλά αυτός αρνήθηκε. Ο ίδιος εξηγεί τους λόγους στην αυτοβιογραφία του: «…οι καταστρώσαντες τοιάυτα τα σχέδια είναι περισσότερον ένοχοι και αυτοί ωθούν την Ελλάδα προς τον όλεθρον. ... φυλαχτείτε από τοιούτους άνδρας» (Γ. Κορδάτου, "Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επανάστασης του 1821", σελ. 142)
Το 1818 η έδρα της Φιλικής Εταιρείας μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη και σε μια προσπάθεια διάβρωσή της από τα μέσα μετέχουν πλέον και πολλοί Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες. Αρχηγός της ορίζεται ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.
Αρχίζουν πλέον να διαμορφώνονται τρεις τάσεις μέσα στη Φιλική Εταιρεία. Η αστικοδημοκρατική τάση, συνεχιστές του Ρήγα με ερείσματα στους προοδευτικούς αστούς αλλά και το λαό. Σ’ αυτήν ανήκαν οι Κολοκοτρώνης, Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Αναγνωσταράς, Ανδρούτσος κ.α. Η συντηρητική - αστική τάση με ερείσματα σε συντηρητικούς αστούς, κοτζαμπάσηδες και Άγγλους. Κύριοι εκπρόσωποί της ήταν οι Μαυροκορδάτος, Κουντουριώτηδες, κ.α. Τέλος υπήρχε και μια τρίτη τάση καθαρά προδοτική με επαφές με κοτζαμπάσηδες που δεν ήθελαν να χάσουν τα προνόμια που είχαν όπως Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς, Π. Π. Γερμανός κ.α.
Σύντομα (1820) η ηγεσία των Φιλικών θέτει σε εφαρμογή το «Γενικόν Σχέδιον» της επανάστασης δηλαδή την επανάσταση σ’ όλα τα Βαλκάνια ταυτόχρονα. Αποφασίζεται να κατέβει ο Α. Υψηλάντης στην Πελοπόννησο και να ξεκινήσει την επανάσταση στα τέλη του 1820. Η προσπάθεια απέτυχε όμως με την ήττα στο Δραγατσάνι. Ενας από τους βασικούς λόγους της αποτυχίας ήταν η διαφωνία του Αλ. Υψηλάντη με τον Βλαντιμιρέσκου ηγέτη των εξεγερμένων αγροτών στη Μολδοβλαχία που είχε αρκετά προοδευτικές ιδέες και ήθελε να δημιουργήσει γενικότερο αντιφεουδαρχικό κίνημα. Ο Α. Υψηλάντης ήταν διστακτικός στις κοινωνικές αλλαγές που θα έπρεπε να γίνουν στη Μολδαβία. Ο Βλαντιμηρέσκου είχε στόχο την ανατροπή του φεουδαρχικού - δουλοκτητικού καθεστώτος στη Ρουμανία, σε αντίθεση με τον Υψηλάντη που όταν είδε την αντίδραση των συντηρητικών Φιλικών και των Φαναριωτών άλλαξε στάση και θέλησε να μεταχειριστεί το έδαφος των Βαλκανίων σαν τόπο συγκέντρωσης και ανεφοδιασμού για τις εξορμήσεις προς το νότο. Επίσης μετά την ισχυρή πίεση των Άγγλων άρχισε κι αυτός να ταλαντεύεται για το μέλλον της επανάστασης.
Ετσι η νέα προσπάθεια για το ξεκίνημα της επανάστασης θα γίνει το 1821 όταν εκπρόσωποι της Φιλικής Εταιρείας κατεβαίνουν στην Πελοπόννησο. Φανερά αντίθετοι με οποιαδήποτε ιδέα εξέγερσης ήταν οι κοτζαμπάσηδες και οι δεσποτάδες. Είναι γνωστή αλλά κρύβεται επιμελώς από την επίσημη ιστορία η συνάντηση στις 26 Γενάρη του 1821 στη Βοστίτσα, στο σπίτι του Ανδρέα Λόντου, όπου ο Παπαφλέσσας είχε μια άγρια φιλονικία με τους κοτζαμπάσηδες και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό που αρνήθηκαν να κηρύξουν την έναρξη της επανάστασης και μάλιστα απείλησαν τον Παπαφλέσσα με θάνατο αν δε συμμορφωνόταν.

Οι πρώτες εξεγέρσεις
Η επίσημη ελληνική ιστορία θέλει να παρουσιάσει ως εναρκτήρια ημερομηνία της επανάστασης την 25η Μαρτίου, που συμπίπτει με τη θρησκευτική γιορτή, για ευνόητους λόγους. Όμως λίγες μέρες νωρίτερα υπήρξαν σημαντικές εξεγέρσεις που καθοδηγήθηκαν από λαϊκούς ηγέτες κόντρα στη θέληση του ανώτερου κλήρου και των κοτζαμπάσηδων. Στις 21 Μάρτη πραγματοποιείται εξέγερση στην Πάτρα με επικεφαλής των Π. Καρατζά, με αποτέλεσμα την κατάληψη της πόλης από τους εξεγερμένους. Την επόμενη μέρα ο στρατός του Κολοκοτρώνη και του Παπαφλέσσα απελευθερώνει την Καλαμάτα. Τα περί ύψωσης λαβάρων στην Αγία Λάβρα μάλλον δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα αφού ούτε στα απομνημονεύματα του ίδιου του Π. Π. Γερμανού δεν αναφέρονται. Είναι μεταγενέστερη εκδοχή.
Τα γεγονότα θα εξελιχθούν με δραματικό τρόπο. Σε λίγες μέρες η επανάσταση απλώνεται σ’ όλη την Πελοπόννησο, τη Ρούμελη και τα νησιά. Μέχρι το Μάη θα φτάσει στη Θεσσαλία τη Χαλκιδική και την Κρήτη. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις ο λαός επηρεασμένος από τις ιδέες της πρόσφατης γαλλικής επανάστασης επιχείρησε -κόντρα στα συμφέροντα των κοτζαμπάσηδων- να θέσει ζήτημα λαϊκής εξουσίας, όπως στην Άνδρο με ηγέτη τον αγρότη Δ. Μπαλή, που στους λόγους του μιλούσε για κομμούνα: "…Διατί και ημείς κατά την παρούσαν στιγμήν να μην αποτινάξωμεν όχι μόνον το ζυγόν των Τούρκων, αλλά και των αρχόντων;…Η γη ανήκει εις ημάς τους δουλευτάς της και όχι στους ολίγους Τουρκάρχοντας που τη νέμονται με το δικαίωμα του ισχυρότερου,… θα δουλεύωμεν εις το εξής τα φέουδα όλοι μαζί και θα απολαμβάνει τον καρπόν των η κομμούνα μας και θα γίνεται δικαία μοιρασιά της σοδειάς εις όλους τους δουλευτάδες, ανάλογα με τον κόπον τους και την δούλευσίν τους". (Δ. Φωτιάδη, "Η επανάσταση του ΄21" τομ. Β σελ. 92. )
Στην Υδρα ο Αντώνης Οικονόμου κηρύσσει την επανάσταση στις 28 Μάρτη και ο λαός υποχρεώνει τους μεγαλοκαραβοκύρηδες να δώσουν τα καράβια και μέρος από την περιουσία τους για την επανάσταση. Οι προεστοί του νησιού αναγκάζονται να συμμετέχουν στον αγώνα για να ανακτήσουν τη δημοτικότητά τους αλλά κρυφά ραδιουργούν ενάντια στον Οικονόμου. Για μερικές εβδομάδες ο λαός θα είναι κυρίαρχος στο νησί, μέχρι που οπλισμένοι άντρες με αρχηγό το Λόντο θα κυνηγήσουν τον Οικονόμου και θα τον σκοτώσουν. Αντίστοιχα γεγονότα συμβαίνουν στις Σπέτσες και τα Ψαρά, στη Χίο και τη Σάμο με τον Λυκούργο Λογοθέτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Χίο με επικεφαλής τον αγρότη Μπουρνιά εφαρμόστηκε πρόγραμμα διανομής της γης σε ακτήμονες. Στα δύο τελευταία νησιά οι κοτζαμπάσηδες δεν μπόρεσαν να καταστείλουν την εξέγερση και ζήτησαν τη βοήθεια των Τούρκων από τα μικρασιατικά παράλια. Ετσι φτάσαμε το Απρίλη του 1822 στην καταστροφή της Χίου και τη σφαγή χιλιάδων λαού. Στις αρχές του Απρίλη ξεσηκώνονται τα Σάλωνα (Άμφισσα) με τον Πανουριά και σε λίγες μέρες το κάστρο της πόλης πέφτει στα χέρια των Ελλήνων. Παρόμοια γεγονότα συμβαίνουν και στην Αθήνα όπου ο Μελέτης Βασιλείου οργανώνει εξέγερση και ο λαός παίρνει την εξουσία. Όμως δεν καταφέρνει να την κρατήσει για πολύ αφού οι κοτζαμπάσηδες οργανώνουν στρατό και δολοφονούν το Βασιλείου. Άγνωστοι ήρωες για τους περισσότερους που όσο κι αν ψάξουμε τα ονόματά τους έχουν απαλειφθεί από τα επίσημα κείμενα. Ανθρωποι που αν είχαν εξελιχθεί διαφορετικά τα πράγματα θα είχαν πάρει τη θέση που τους ανήκει στην ιστορία.
Υπήρξε ένα γεγονός που θα μπορούσε να δώσει μια οριστική λύση στο πρόβλημα της ηγεσίας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Το καλοκαίρι του 1821 φτάνει στην Υδρα, ο Δημήτριος Υψηλάντης, ως εκπρόσωπος των Φιλικών και διεκδικεί την ηγεσία του αγώνα στο Αστρος. Οι κοτζαμπάσηδες και οι πρόκριτοι της Πελοποννήσου αντιδρούν, γνωρίζοντας ότι οι διαθέσεις του Δ. Υψηλάντη ήταν αντίθετες με τα δικά τους συμφέροντα. Η αντίδραση του οπλισμένου λαού ήταν άμεση. 3000 επαναστάτες απαίτησαν σύνταγμα και θέλησαν να σκοτώσουν τους πρόκριτους. Όμως μετά από παρέμβαση του Κολοκοτρώνη που κρατούσε μια ενδιάμεση στάση απετράπη το ξεκαθάρισμα. Από τότε σταδιακά η ζυγαριά αρχίζει να γέρνει προς την πλευρά της ολιγαρχίας. Είναι χαρακτηριστική η στάση του Μαυροκορδάτου που με γράμμα του στον Δ. Υψηλάντη κατηγορεί του Φιλικούς για ιακωβινισμό, τους αποκαλεί απατεώνες και ζητά να ανατεθεί η εξουσία στους κοτζαμπάσηδες, «εις ολίγας χείρας» όπως έγραφε. Σύντομα οι κοτζαμπάσηδες με τον Μαυροκορδάτο επικεφαλής κατάφεραν να κυριαρχήσουν, παραμερίζοντας τον Δ. Υψηλάντη.

Ο ρόλος της Αγγλίας και η εμφύλια σύγκρουση
Η Αγγλία, μεγάλη δύναμη της εποχής, προσπάθησε με κάθε τρόπο να καταστείλει οποιαδήποτε εξέγερση των Ελλήνων. Πριν την επανάσταση, στα Ιόνια νησιά η αγγλική κατοχή αποδείχθηκε πολύ σκληρότερη από την τουρκική στην ηπειρωτική Ελλάδα. Απάνθρωπα βασανιστήρια και φυλακίσεις περίμεναν όσους εξεγείρονταν. Αλλά και την περίοδο της επανάστασης ο Άγγλος αρμοστής στα Επτάνησα, Μέτλαντ, κυνήγησε όσους κατέφευγαν στα νησιά. Γνωστό είναι επίσης το γεγονός ότι η εξέγερση στην Πάτρα κατεστάλη από τον Γιουσούφ Πασά, με τη βοήθεια των Άγγλων. Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι σε διαπραγματεύσεις του Άγγλου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, λόρδου Στράγγφορτ, η Αγγλία αποδέχτηκε επίσημα την πρόταση του σουλτάνου να μεταβούν αγγλικά πλοία από τη Μεσόγειο και να επιτεθούν στον ελληνικό στόλο.
Στα τέλη του 1823 επικρατούν πλήρως οι κοτζαμπάσηδες και οι καραβοκύρηδες και σχεδόν αμέσως ξεσπά η εμφύλια διαμάχη, μεταξύ μερίδων της ελληνικής αστικής τάξης για την εξουσία. Δημιουργείται μια κυβέρνηση των στρατιωτικών και μια άλλη από τους Υδραίους μεγαλοκαραβοκύρηδες. Οι τελευταίοι στηρίζονται και από τους Άγγλους.
Μετά από πολλές συγκρούσεις δολοφονίες αγωνιστών όπως του Οδυσσέα Ανδρούτσου, φυλακίσεις όπως του Κολοκοτρώνη, αλλά και σοβαρών κινδύνων να χαθεί η επανάσταση (ήττα στη μάχη του Πέτα, πτώση του Σουλίου, πτώση Μεσολογγίου με ευθύνη του Μαυροκορδάτου) οι καραβοκύρηδες και οι κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου θα επικρατήσουν και σε μια δεύτερη εμφύλια σύγκρουση μεταξύ τους οι καραβοκύρηδες μόνοι τους πλέον με τη στήριξη της Αγγλίας θα εδραιώσουν την όποια εξουσία τους. Η επανάσταση είχε σχεδόν χαθεί μετά την επέμβαση των Αιγυπτίων με τον Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και την κατάληψη της Ακρόπολη από τον Κιουταχή. Όλη σχεδόν η βορειοδυτική Πελοπόννησος έχει υποταχθεί ι μέχρι το τέλος του Ιούνη. Πολλοί καπετάνιοι του Μοριά αρχίζουν να προσκυνούν στον Ιμπραήμ. Ο Ιμπραήμ κατάφερε να στρατολογήσει κόσμο μέσα από τα ελληνικά χωριά. Η ελληνική επανάσταση στα 1827 έχει φτάσει στο χειρότερο σημείο. Τότε ο Κολοκοτρώνης αρχίζει τις επιθέσεις με στόχο να σταματήσει το προσκύνημα που το θεωρούσε εθνικό κίνδυνο. «Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους!» ήταν το σύνθημά του. Τα παρτιζάνικα τμήματα του Κολοκοτρώνη αρχίζουν να έχουν επιτυχίες και απετράπησαν τα χειρότερα.
Το ζήτημα του ξένου προστάτη όμως είχε τεθεί πολύ πριν. Από τον Ιούλη του 1825 οι Αλ. Μαυροκορδάτος, Σπ. Τρικούπης και Ι. Κωλλέτης θα παραδώσουν και τυπικά την Ελλάδα στα χέρια των Άγγλων όταν σε σύσκεψη με τον Άγγλο ναύαρχο Χάμιλτον στη φρεγάτα «Κάμπριαν» του ανακοινώνουν ότι «καταθέτουν την τύχην της Ελλάδος εις την μεγαλοψυχίαν της Αγγλίας». Σχεδόν αμέσως μετά και με τον πιο επίσημο τρόπο ελληνική αντιπροσωπεία ζητά από τον Αγγλο υπ. εξωτερικών Κάνινγκ να τεθεί η Ελλάδα υπό την προστασία της Αγγλίας.
Για να έχουμε πιο ολοκληρωμένη την εικόνα να σημειώσουμε ότι τις 6 Ιούλη του 1827 υπογράφεται η «συνθήκη του Λονδίνου», τριμερής συνθήκη μεταξύ Αγγλίας, Ρωσίας, Γαλλίας με την οποία προέβλεπε ανακωχή μεταξύ της οθωμανικής αυτοκρατορίας και των επαναστατημένων Ελλήνων και μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων για την επίλυση όποιων διαφορών, ώστε η Ελλάδα να γίνει αυτόνομο κράτος, φόρου υποτελές στον σουλτάνο και να αποζημιωθούν οι Οθωμανοί, που οι περιουσίες τους θα πήγαιναν σε ελληνικά χέρια. Οσο αφορά τα σύνορα του νέου κράτους θα ορίζονταν αργότερα. Οι πρεσβευτές των τριών δυνάμεων ανακοινώνουν στο Σουλτάνο την απόφαση αλλά αυτός δεν ενδιαφέρεται. Αμέσως μετά τη Συνθήκη οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις στέλνουν τμήματα των στόλων τους στη Μεσόγειο. Η ξένη παρέμβαση ολοκληρώνεται το 1829 με το πρωτόκολλο του Λονδίνου όπου ορίζονται και τα σύνορα του ελληνικού κράτους κάπου στα όρια Στερεάς και Θεσσαλίας. Η Ελλάδα θα πλήρωνε 1.500.000 γρόσια το χρόνο στο σουλτάνο, θα είχε δική της διοίκηση αλλά θα ήταν υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου. Αξιοσημείωτο ότι οι Άγγλοι (υποστηρίζοντας την οθωμανική αυτοκρατορία ως αντίβαρο στην επέκταση των Ρώσων) διαφωνούσαν με τη δημιουργία ελληνικού κράτους πάνω από τον Ισθμό αλλά αναγκάστηκαν με πίεση από τη ρωσική πλευρά να υπογράψουν. Η πρόταση για πλήρη ανεξαρτησία της Ελλάδας θα γίνει τη επόμενη χρονιά από τους Άγγλους που είδαν ότι πλέον η Τουρκία θα είναι υποχείριο των Ρώσων και δεν μπορούσε να ελπίζει σ’ αυτήν. Έκρινε δηλαδή ότι δεν τη συνέφερε το ελληνικό κράτος να είναι υποτελές στην Πύλη. Τότε αναγνωρίζεται και η «ανεξαρτησία» του ελληνικού κράτους. Τέτοιες …λεπτομέρειες δε γίνονται και πολύ γνωστές ούτε στα σχολικά εγχειρίδια ούτε στην επίσημη ιστορία, αποτελούν όμως ντοκουμέντα που καταδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο το ρόλο και τα παιχνίδια των ξένων δυνάμεων στις πλάτες του ελληνικού λαού και των λαών γενικότερα.

Τα δάνεια
Η εξάρτηση του ελληνικού εφοπλιστικού (και όχι μόνο) κεφαλαίου από την Αγγλία είχε αρχίσει αρκετά χρόνια πριν. Με τα περίφημα «δάνεια της ανεξαρτησίας» η πορεία του ελληνικού λαού υπονομεύθηκε από τα πρώτα κιόλας χρόνια μετά την επανάσταση. Ο χαρακτήρας τής υπό διαμόρφωση ελληνικής αστικής τάξης φάνηκε ξεκάθαρα από τη Β΄ Εθνοσυνέλευση κιόλας (1823) όπου αποφασίστηκε η έναρξη διαπραγματεύσεων με Άγγλους τραπεζίτες για τη χορήγηση δανείου με υποθήκη τα εθνικά κτήματα καθώς και η αναζήτηση ενός βασιλιά από την Ευρώπη, όπως επίσης και η εκποίηση μέρους των εθνικών κτημάτων προς όφελος των πλουσίων. Το 1824 Άγγλοι τραπεζίτες αποφασίζουν να χορηγήσουν στην Ελλάδα δάνειο. Από τις 800.000 στερλίνες που ήταν το ονομαστικό κεφάλαιο, έφτασαν στην Ελλάδα μόνο 530.000. Το υπόλοιπο ποσό δόθηκε για προμήθειες και …έξοδα δανείου!! Τα εθνικά κτήματα, οι αλυκές και τα έσοδα των τελωνείων (δηλαδή ότι πιο κερδοφόρο υπήρχε) μπήκαν υποθήκη για το δάνειο. Το 1825 χορηγείται από τους Άγγλους και το δεύτερο δάνειο 2.000.000 στερλινών που ήταν το ονομαστικό κεφάλαιο. Από τότε τα δάνεια ήταν αλλεπάλληλα με όλο και πιο δυσβάσταχτους όρους για τον ελληνικό λαό. Ολη η χώρα υποθηκεύτηκε στους ξένους προστάτες και παρά τις διαμάχες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και των κομμάτων τους στη χώρα (αγγλικό, γαλλικό, ρωσικό) δεν τέθηκε ζήτημα πραγματικής ανεξαρτησίας για περισσότερο από 100 χρόνια.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

1790

• Ο Ρήγας Φεραίος αρχίζει την παράνομη δράση του στη Βλαχία.

1796

• Ο Ρήγας συνεχίζει τη δράση του στην Αυστροουγγαρία και ιδιαίτερα στη Βιέννη.

1797

• Σύλληψη του Ρήγα στην Τεργέστη (Δεκέμβρης)

1798

• Ο Ρήγας και οι σύντροφοί του παραδίδονται στις τουρκικές αρχές (Απρίλης).
• Δολοφονία με στραγγαλισμό του Ρήγα Φεραίου (Ιούνης)

1814

• Ιδρύεται στην Οδησσό της Ρωσίας η «Φιλική Εταιρεία» από τον Νικάλαο Σκουφά, τον Εμμανουήλ Ξάνθο και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ (Σεπτέμβρης).

1820

• Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης να αναλάβει την ηγεσία της επανάστασης και συντάσσει, μαζί με τον Γρηγόριο Δίκαιο (Παπαφλέσσα) και το Γεώργιο Λεβέντη, το «Γενικόν Σχέδιον» της επανάστασης.

1821

• Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εισβάλει στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας (Φλεβάρης) επικεφαλής μικρού στρατού και κηρύσσει την επανάσταση. Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ τον αφορίζει.
• Εναρξη της επανάστασης σε Ρούμελη και Μοριά (Μάρτης-Απρίλης))
• Μάχη στο χάνι της Γραβιάς μεταξύ του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Ομέρ Βρυώνη (8 Μάη). Μεγάλες φθορές στο τουρκικό στράτευμα.
• Μάχη του Βαλτετσίου με επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Ηλία Μαυρομιχάλη και τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη (12-13 Μάη)
• Άλωση της Τριπολιτσάς από το στράτευμα του Θ. Κολοκοτρώνη (23 Σεπτέμβρη).
• Στις 20 Δεκέμβρη ξεκινά η Α΄ Εθνοσυνέλευση στο χωριό Πιάδα κοντά στην αρχαία Επίδαυρο.

1822

• Ψηφίζεται το Σύνταγμα της Επιδαύρου (1 Γενάρη).
• Καταστροφή της Χίου (30 Μάρτη - 2 Απρίλη).
• Ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας του Καρά Αλή, στο λιμάνι της Χίου, από τον Κανάρη (6-7 Ιούνη).
• Καταστροφή των φιλελλήνων στο Πέτα από τον Κιουταχή (4 Ιούλη). Μετά τη μάχη στο Πέτα, το Σούλι πέφτει στα χέρια των Τούρκων (28 Ιούλη).
• Καταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια από το στράτευμα του Θ. Κολοκοτρώνη (26 Ιούλη).
• Αρχίζει η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου από τους Τούρκους (τέλη Οκτώβρη)

1823

• Στις 29 Μάρτη αρχίζει η Β΄ Εθνοσυνέλευση στο Άστρος και θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Απρίλη.
• Πρώτη φάση του εμφυλίου (τέλος Νοέμβρη 1823 - καλοκαίρι 1824).

1824

• Καταστροφή των Ψαρών (21 Ιούνη) από τον Χοσρέφ Πασά

1825

• Ο Κολοκοτρώνης συλλαμβάνεται με δόλο από την κυβέρνηση και φυλακίζεται.
• Ο Ιμπραήμ αποβιβάζει στη Μεθώνη της Πελοποννήσου 4500 άντρες (11-12 Φλεβάρη).

1826

• Στις 6 Απρίλη ξεκινάει στην Επίδαυρο και θα συνεχιστεί στην Τροιζήνα η Γ΄ Εθνοσυνέλευση. Επιβεβαιώνεται η απόφαση να ζητηθεί η προστασία της Αγγλίας.
• Έξοδος και πτώση του Μεσολογγίου (νύχτα 10 προς 11 Απρίλη).

1827

• Συνεχίζεται στις 16 Μάρτη η Γ΄ Εθνοσυνέλευση στην Τροιζήνα και θα διαρκέσει μέχρι τις 5 Μάη. Καταρτίζεται νέο Σύνταγμα. Τυπικά από τώρα υπάρχει το νέο Ελληνικό κράτος. Πρώτος Κυβερνήτης εκλέγεται ο Ιωάννης Καποδίστριας.
• Τον Οκτώβρη ο στόλος Άγγλων, Γάλλων και Ρώσων επιτίθεται και βυθίζει όλα σχεδόν τα πλοία του αιγυπτιακού στόλου στο Ναβαρίνο.

1828

• Υπογράφεται από τις τρεις μεγάλες δυνάμεις το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (10 Μάρτη) που προέβλεπε αναγνώριση αυτόνομου ελληνικού κράτους.
• Πρώτες εκλογές (Μάης).
• Αρχίζει στις 11 Ιούλη η Δ΄ Εθνοσυνέλευση στο Άργος και θα διαρκέσει μέχρι τις 6 Αυγούστου. Οι αντίπαλοι του Καποδίστρια (πρόκριτοι και κοτζαμπάσηδες) απαιτούσαν Σύνταγμα. Φυσικά αυτό ήταν το πρόσχημα της αντιδικίας. Η ουσία βρίσκεται στην προσπάθεια δημιουργίας κεντρικής εξουσίας από τον Καποδίστρια που είχε ως συνέπεια την απώλεια της περιφερειακής εξουσίας των προκρίτων.

1831

• Στις 27 Σεπτέμβρη δολοφονείται ο Καποδίστριας έξω από τον Άγιο Σπυρίδωνα του Ναυπλίου, από τους Κωνσταντίνο και Γιώργο Μαυρομιχάλη.

1832

• Συνέρχεται στο Άργος και μετά στο Ναύπλιο η Ε΄ Εθνοσυνέλευση (15 Μάρτη).

Βιβλιογραφία

• Γ. Κορδάτου, "Ο Ρήγας Φεραίος και η βαλκανική Ομοσπονδία" εκδ. επικαιρότητα
• Γ. Κορδάτου, "Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επανάστασης του 1821" εκδ. επικαιρότητα
• Γ. Κορδάτου, "Οι επεμβάσεις των Αγγλων στην Ελλάδα", εκδ. επικαιρότητα
• Τ. Βουρνά "Ιστορία της νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδας, τόμος Α", εκδ. Πατάκη
• Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα
• Χριστόφορου Περραιβού, "Σύντομος βιογραφία του Ρήγα Φεραίου", εκδ. Δημιουργία
• Δ. Φωτιάδη, "Η επανάσταση του ΄21"
• Γ. Βαλέτα, "Το προδομένο εικοσιένα", εκδ. Φιλιππότης
• Γ. Σκαρίμπα, "Το 1821 και η Αλήθεια" εκδ. Κάκτος
• Ανωνύμου του Έλληνος, "Ελληνική Νομαρχία", εκδ. Κάλβος
• G. Finlay, "Η ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως", εκδ. Τολίδη
• G. Finlay, "Η ιστορία της τουρκοκρατίας και της ενετοκρατίας στην Ελλάδα", εκδ. Τολίδη
• Μαρξ – Ενγκελς, "Η Ελλάδα, η Τουρκία και το ανατολικό ζήτημα, εκδ. Γνώση
• Ν. Μπελογιάννη, "Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα", εκδ. Σύγχρονη Εποχή