ΕΡΝΈΣΤΟ ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ Πάντα απ΄την πλευρά της επανάστασης

Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Πάντα απ' την πλευρά της επανάστασης!

Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. 43 χρόνια από τη δολοφονία του

Η συμπλήρωση των 43 χρόνων από το θάνατο του Τσε Γκεβάρα μάς δίνει την ευκαιρία να κάνουμε μια μικρή αναφορά στη ζωή του μεγάλου αυτού λατινοαμερικάνου επαναστάτη. Η δολοφονία του στις 9 Οκτώβρη του 1967 στα βουνά της Βολιβίας από άντρες του βολιβιανού στρατού και αμερικανούς στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων συγκλόνισε όχι μόνο τη Λατινική Αμερική, αλλά τους αγωνιστές και δημοκράτες σ' ολόκληρο τον κόσμο. Ο Τσε είχε πάει στη Βολιβία από το φθινόπωρο του 1966 σε μια προσπάθεια να οργανώσει ένοπλο επαναστατικό κίνημα στη χώρα. Επί ένα σχεδόν χρόνο εκπαίδευε βολιβιανούς αγρότες στον ανταρτοπόλεμο. Στις 8 του Οκτώβρη του 1967 το απόσπασμα που τον καταδίωκε -βολιβιανοί στρατιωτικοί μαζί με αμερικανούς κομάντο- περικύκλωσε την ομάδα του Τσε και μετά από σκληρή μάχη κατάφεραν να τον τραυματίσουν. Την επομένη και ενώ ήταν τραυματισμένος δεν δίστασαν να τον δολοφονήσουν εν ψυχρώ. Ηταν μόλις 39 ετών.

Τα πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στις 14 Ιούνη του 1928 στην Αργεντινή. Η οικογένειά του ήταν μεσοαστική, πράγμα που σήμαινε ότι αν ήθελε είχε την ευκαιρία να ζήσει μια σχετικά άνετη ζωή. Αυτός όμως, αφού πήρε το πτυχίο της ιατρικής, άρχισε μια σειρά από ταξίδια στη Λατινική Αμερική με στόχο να βοηθήσει το φτωχό λαό της που βασανιζόταν καθημερινά από δεκάδες αρρώστιες λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης. Σύντομα όμως ανακάλυψε ότι το πρόβλημα των λαών της περιοχής λύνεται με διαφορετικό τρόπο. Κι αυτός δεν ήταν άλλος από την πολιτικοποίηση, την οργάνωση, την πάλη ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους υποτακτικούς τους, την ένοπλη εξέγερση, την επανάσταση, τη σοσιαλιστική προοπτική. Και αφιερώθηκε πλέον σ' αυτή την υπόθεση. 
Το 1953 επισκέφθηκε τη Γουατεμάλα όπου την εξουσία είχε ο φιλελεύθερος Αρμπενς, ο οποίος είχε μπει στο μάτι των Αμερικάνων με τις μεταρρυθμίσεις που προωθούσε, ειδικά στον αγροτικό τομέα. Τη επόμενη χρονιά οι ΗΠΑ ανατρέπουν το καθεστώς του Αρμπενς με πραξικόπημα. Ο Τσε συμμετείχε στην ένοπλη αντιπαράθεση με τους πραξικοπηματίες και, μετά την επικράτησή τους, καταδιωκόμενος, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Τα γεγονότα αυτά, όπως αναφέρει και ο ίδιος, ήταν καθοριστικά για τη μετέπειτα πορεία του.

Επανάσταση στην Κούβα

Μετά τη Γουατεμάλα, ο Τσε πηγαίνει στο Μεξικό όπου γνωρίζει τους Φιντέλ και Ραούλ Κάστρο, πολιτικούς εξόριστους από την Κούβα, που προετοιμάζουν την επιστροφή στο νησί και την έναρξη της κουβανικής επανάστασης. Στις 25 Νοέμβρη του 1956 ο Τσε με τους αδερφούς Κάστρο και μια ομάδα ανταρτών αποβιβάζεται με το πλοίο «Γκράνμα» στην Κούβα. Στην πρώτη τους συμπλοκή με τα στρατεύματα του κουβανού δικτάτορα Μπατίστα, οι περισσότεροι αντάρτες σκοτώνονται και ο Τσε τραυματίζεται. Παρ' όλα αυτά, κατάφεραν να οργανώσουν το αντάρτικο και μετά από δύο χρόνια, στις 2 του Γενάρη του 1959, οι επαναστάτες επικρατούν και εισέρχονται στην Αβάνα. 
Στην κυβέρνηση του Κάστρο ο Τσε θα καταλάβει σημαντικές θέσεις, όπως υπεύθυνος της εκπαίδευσης του στρατού, πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας το Νοέμβρη του 1959 και υπουργός Βιομηχανίας το Φλεβάρη του 1961. Στις θέσεις αυτές διακρίθηκε για την πρακτικότητα, την αποτελεσματικότητα και το επαναστατικό του πνεύμα. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που εργάστηκε εθελοντικά και σε άλλες δουλειές. Αλλωστε ήταν μέσα στη λογική του η αλλαγή στη νοοτροπία των ανθρώπων μιας χώρας που θέλει να οικοδομήσει σοσιαλισμό σε ό,τι αφορά την εργασία, η οποία την προηγούμενη περίοδο είχε καταντήσει συνώνυμο της σκλαβιάς. Λόγω της θέσης του είχε τη δυνατότητα να ταξιδέψει σε πολλές χώρες του ανατολικού μπλοκ και να δει από κοντά την πορεία της οικονομίας τους. Χωρίς να είναι και πολύ γνωστή η πλευρά του αυτή, έκανε κριτική στο πισωγύρισμα που έγινε στις χώρες του «σοσιαλιστικού» μπλοκ μετά το 1956, αναφερόμενος βασικά στην πρωτεύουσα σημασία που έδιναν στο νόμο της αξίας και στα καπιταλιστικά ήθη που εισάγονταν σταδιακά στην οικονομία. 
Οταν οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων στην Κούβα, τον Απρίλη του 1961, συνέβαλε σημαντικά στην αποτροπή της εισβολής και στη νίκη των Κουβανών, καθοδηγώντας τα στρατεύματα στην περιοχή Πινάρ ντελ Ρίο όπου και συνελήφθησαν πράκτορες της CIA με πολεμικό υλικό που προοριζόταν για τους εισβολείς. Η φήμη του Τσε έφτασε στο απόγειο μετά από τις δημόσιες εμφανίσεις του (και μέσα στον ΟΗΕ), όπου καταδίκαζε με παρρησία τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, καταγγέλλοντας τη νεοαποικιοκρατική πολιτική των ΗΠΑ σε Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική.

Ο Τσε εγκαταλείπει την Κούβα

Το Φλεβάρη του 1964 συμμετέχει στη διάσκεψη του δεύτερου Οικονομικού Σεμιναρίου Αφροασιατικής Αλληλεγγύης. Στην ομιλία του υπερασπίστηκε τις απόψεις του πως οι σοσιαλιστικές χώρες έπρεπε να αναλάβουν το κόστος των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων, διαφωνώντας ουσιαστικά με την πρακτική της Σοβ. Ενωσης. Ηταν μάλλον το επεισόδιο που προκάλεσε την οριστική ρήξη με το ανατολικό μπλοκ και τον Κάστρο. Την επόμενη χρονιά ο Τσε θα αποχωρήσει από την κυβέρνηση. Δεν έγιναν ευρύτερα γνωστοί οι λόγοι που τον οδήγησαν σ' αυτή την απόφαση, αλλά σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι διαφωνίες του με τον Κάστρο στην εκβιομηχάνιση της χώρας, που ουσιαστικά απέτυχε, αλλά και οι ιδεολογικές του διαφωνίες με τους ρεβιζιονιστές της Σοβ. Ενωσης. 
Ετσι αποφάσισε να πάει σε άλλες χώρες, βοηθώντας στην ανάπτυξη ένοπλων εθνικοαπελευθερωτικών και αντιιμπεριαλιστικών αγώνων. Βιετνάμ, Κονγκό αλλά και χώρες της Λατινικής Αμερική ήταν μερικά από τα μέρη που επισκέφθηκε. 
Στο Κονγκό μαζί με μια ομάδα Κουβανών έκανε μια προσπάθεια ενίσχυσης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, χωρίς όμως να καταφέρει το άπλωμα της επανάστασης στη χώρα. Ετσι, στα τέλη του 1965 θα φύγει από το Κονγκό. Στη σκέψη του πάντα βρίσκεται η Λατινική Αμερική.

Στη Βολιβία

Στα 1966 πήγε στη Βολιβία και οργάνωσε το αντάρτικο στην περιοχή της Σάντα Κρουζ. Πολλά από τα γεγονότα που συνέβησαν στον ένα χρόνο μέχρι τη δολοφονία του τα κατέγραψε στο γνωστό ημερολόγιο που δημοσιεύτηκε σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα. Για μια ακόμα φορά δεν κατάφερε να συσπειρώσει ευρύτερες λαϊκές μάζες Βολιβιανών. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έπαιξε και η προδοτική στάση του βολιβιανού ΚΚ, που όχι μόνο δεν ήθελε το προχώρημα της επανάστασης, αλλά υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι πρόδωσε τον Τσε. Ετσι, στις 8 Οκτώβρη του 1967 η ομάδα του περικυκλώνεται σ' ένα φαράγγι, ο Τσε τραυματίζεται στο πόδι και συλλαμβάνεται. Στην ανάκριση παρευρίσκεται και ο αμερικανός πράκτορας Φέλιξ Ροντρίγκεζ και, κατόπιν εντολής του, ένας υπαξιωματικός του βολιβιανού στρατού, ο Μάριο Τεράν, πυροβολεί και σκοτώνει τον Τσε. 
Σίγουρα θα μπορούσαν να διατυπωθούν πολλές ενστάσεις σχετικά με τη λογική του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα ως προς το πώς μπορεί να προχωρήσει μια επανάσταση. Η λογική μιας παρέμβασης απ' έξω με μια μικρή ομάδα που θα λειτουργήσει κατά κάποιον τρόπο ως παράδειγμα στον ντόπιο πληθυσμό αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Παρ' όλα αυτά, ο Τσε παραμένει στις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων ως ένας φλογερός επαναστάτης που θυσίασε τις ανέσεις μιας ασφαλούς ζωής που μπορούσε να έχει στην Αργεντινή αλλά και τις υψηλές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό της Κούβας για να προωθήσει, σύμφωνα με τη δική του λογική, την επανάσταση.

Ενδεικτική βιβλιογραφία
1. Τσε Γκεβάρα, Βιογραφία, Καστανιώτης 
2. Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, Κείμενα, Σύγχρονη Εποχή 
3. Τσε Γκεβάρα, «Ημερολόγιο μοτοσικλέτας», Λιβάνης 
4. Μάικλ Ράτνερ, Μάικλ Στίβεν Σμιθ: «Ο Τσε Γκεβάρα και το FBI», Μαύρη Λίστα 
5. Τσε Γκεβάρα: «Το ημερολόγιο του επαναστατικού πολέμου 1956-1959», Ποντίκι 
6. Ερνέστο Τσε Γκουεβάρα: «Πολιτικά Κείμενα», Καρανάση 
7. Ι. Λαβρέτσκι: «Ερνέστο Τσε Γκουεβάρα», εκδόσεις Ακάδημος 
8. R. Rojo: «Τσε Γκουεβάρα - Η ζωή και ο θάνατος ενός φίλου», Δημιουργία 
9. Ζαν Κορμιέ, Ιλδα Γκεβάρα Γκαδέα, Αλμπέρτο Γρανάδο Χιμένες: «Τσε Γκεβάρα», Καστανιώτη 
10. Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ «Ερνέστο Γκεβάρα, γνωστός και ως Τσε» Κέδρος 
11. Gonzalez, Mike «Ο Τσε Γκεβάρα και η επανάσταση στην Κούβα», Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο 
12. Ερνέστο Τσε Γκεβάρα «Ο Τσε Γκεβάρα μιλάει στους νέους», Διεθνές Βήμα

Στέφανος Σκοδράνης